Delphi Complete Works of Tibullus

by Tibullus

  Paulatim somno fessa remittat opus.

  Tum veniam subito, nec quisquam nuntiet ante,

  Sed videar caelo missus adesse tibi. 90

  Tunc mihi, qualis eris, longos turbata capillos,

  Obvia nudato, Delia, curre pede.

  Hoc precor, hunc illum nobis Aurora nitentem

  Luciferum roseis candida portet equis.

  IV

  ‘Sic umbrosa tibi contingant tecta, Priape,

  Ne capiti soles, ne noceantque nives:

  Quae tua formosos cepit sollertia? certe

  Non tibi barba nitet, non tibi culta coma est,

  Nudus et hibernae producis frigora brumae, 5

  Nudus et aestivi tempora sicca Canis.’

  Sic ego; tum Bacchi respondit rustica proles

  Armatus curva sic mihi falce deus:

  ‘O fuge te tenerae puerorum credere turbae,

  Nam causam iusti semper amoris habent. 10

  Hic placet, angustis quod equom conpescit habenis,

  Hic placidam niveo pectore pellit aquam,

  Hic, quia fortis adest audacia, cepit; at illi

  Virgineus teneras stat pudor ante genas.

  Sed ne te capiant, primo si forte negabit, 15

  Taedia: paulatim sub iuga colla dabit.

  Longa dies homini docuit parere leones,

  Longa dies molli saxa peredit aqua;

  Annus in apricis maturat collibus uvas,

  Annus agit certa lucida signa vice. 20

  Nec iurare time: Veneris periuria venti

  Inrita per terras et freta summa ferunt.

  Gratia magna Iovi: vetuit pater ipse valere,

  Iurasset cupide quicquid ineptus amor,

  Perque suas inpune sinit Dictynna sagittas 25

  Adfirmes crines perque Minerva suos.

  At si tardus eris, errabis: transiet aetas.

  Quam cito non segnis stat remeatque dies,

  Quam cito purpureos deperdit terra colores,

  Quam cito formosas populus alta comas! 30

  Quam iacet, infirmae venere ubi fata senectae,

  Qui prior Eleo est carcere missus equos!

  Vidi iam iuvenem, premeret cum serior aetas,

  Maerentem stultos praeteriisse dies.

  Crudeles divi! serpens novus exuit annos, 35

  Formae non ullam fata dedere moram.

  Solis aeterna est Baccho Phoeboque iuventas,

  Nam decet intonsus crinis utrumque deum.

  Tu, puero quodcumque tuo temptare libebit,

  Cedas: obsequio plurima vincet amor. 40

  Neu comes ire neges, quamvis via longa paretur

  Et Canis arenti torreat arva siti,

  Quamvis praetexens picta ferrugine caelum

  Venturam anticipet imbrifer arcus aquam.

  Vel si caeruleas puppi volet ire per undas, 45

  Ipse levem remo per freta pelle ratem.

  Nec te paeniteat duros subiisse labores

  Aut opera insuetas adteruisse manus,

  Nec, velit insidiis altas si claudere valles,

  Dum placeas, umeri retia ferre negent. 50

  Si volet arma, levi temptabis ludere dextra:

  Saepe dabis nudum, vincat ut ille, latus.

  Tum tibi mitis erit, rapias tum cara licebit

  Oscula: pugnabit, sed tamen apta dabit.

  Rapta dabit primo, post adferet ipse roganti, 55

  Post etiam collo se inplicuisse velit.

  Heu male nunc artes miseras haec saecula tractant:

  Iam tener adsuevit munera velle puer.

  At tu, qui venerem docuisti vendere primus,

  Quisquis es, infelix urgeat ossa lapis. 60

  Pieridas, pueri, doctos et amate poetas,

  Aurea nec superent munera Pieridas.

  Carmine purpurea est Nisi coma: carmina ni sint,

  Ex umero Pelopis non nituisset ebur.

  Quem referent Musae, vivet, dum robora tellus, 65

  Dum caelum stellas, dum vehet amnis aquas.

  At qui non audit Musas, qui vendit amorem,

  Idaeae currus ille sequatur Opis

  Et tercentenas erroribus expleat urbes

  Et secet ad Phrygios vilia membra modos. 70

  Blanditiis volt esse locum Venus ipsa: querelis

  Supplicibus, miseris fletibus illa favet.’

  Haec mihi, quae canerem Titio, deus edidit ore,

  Sed Titium coniunx haec meminisse vetat.

  Pareat ille suae; vos me celebrate magistrum, 75

  Quos male habet multa callidus arte puer.

  Gloria cuique sua est: me, qui spernentur, amantes

  Consultent: cunctis ianua nostra patet.

  Tempus erit, cum me Veneris praecepta ferentem

  Deducat iuvenum sedula turba senem. 80

  Heu heu quam Marathus lento me torquet amore!

  Deficiunt artes, deficiuntque doli.

  Parce, puer, quaeso, ne turpis fabula fiam,

  Cum mea ridebunt vana magisteria.

  V

  Asper eram et bene discidium me ferre loquebar,

  At mihi nunc longe gloria fortis abest.

  Namque agor ut per plana citus sola verbere turben,

  Quem celer adsueta versat ab arte puer.

  Ure ferum et torque, libeat ne dicere quicquam 5

  Magnificum post haec: horrida verba doma.

  Parce tamen, per te furtivi foedera lecti,

  Per venerem quaeso conpositumque caput.

  Ille ego, cum tristi morbo defessa iaceres,

  Te dicor votis eripuisse meis, 10

  Ipseque te circum lustravi sulphure puro,

  Carmine cum magico praecinuisset anus;

  Ipse procuravi, ne possent saeva nocere

  Somnia, ter sancta deveneranda mola;

  Ipse ego velatus filo tunicisque solutis 15

  Vota novem Triviae nocte silente dedi.

  Omnia persolvi: fruitur nunc alter amore,

  Et precibus felix utitur ille meis.

  At mihi felicem vitam, si salva fuisses,

  Fingebam demens, sed renuente deo. 20

  Rura colam, frugumque aderit mea Delia custos,

  Area dum messes sole calente teret,

  Aut mihi servabit plenis in lintribus uvas

  Pressaque veloci candida musta pede;

  Consuescet numerare pecus, consuescet amantis 25

  Garrulus in dominae ludere verna sinu.

  Illa deo sciet agricolae pro vitibus uvam,

  Pro segete spicas, pro grege ferre dapem.

  Illa regat cunctos, illi sint omnia curae,

  At iuvet in tota me nihil esse domo. 30

  Huc veniet Messalla meus, cui dulcia poma

  Delia selectis detrahat arboribus;

  Et tantum venerata virum hunc sedula curet,

  Huic paret atque epulas ipsa ministra gerat.

  Haec mihi fingebam, quae nunc Eurusque Notusque 35

  Iactat odoratos vota per Armenios.

  Saepe ego temptavi curas depellere vino,

  At dolor in lacrimas verterat omne merum.

  Saepe aliam tenui, sed iam cum gaudia adirem,

  Admonuit dominae deseruitque Venus. 40

  Tunc me discedens devotum femina dixit

  Et pudet et narrat scire nefanda meam.

  Non facit hoc verbis, facie tenerisque lacertis

  Devovet et flavis nostra puella comis.

  Talis ad Haemonium Nereis Pelea quondam 45

  Vecta est frenato caerula pisce Thetis.

  Haec nocuere mihi, quod adest huic dives amator;

  Venit in exitium callida lena meum.

  Sanguineas edat illa dapes atque ore cruento

  Tristia cum multo pocula felle bibat; 50

  Hanc volitent animae circum sua fata querentes

  Semper et e tectis strix violenta canat;

  Ipsa fame stimulante furens herbasque sepulcris

  Quaerat et a saevis ossa relicta lupis,

  Currat et inguinibus nudis ululetque per urbes, 55

&nbs
p; Post agat e triviis aspera turba canum.

  Eveniet: dat signa deus; sunt numina amanti,

  Saevit et iniusta lege relicta Venus.

  At tu quam primum sagae praecepta rapacis

  Desere, nam donis vincitur omnis amor. 60

  Pauper erit praesto semper, te pauper adibit

  Primus et in tenero fixus erit latere,

  Pauper in angusto fidus comes agmine turbae

  Subicietque manus efficietque viam,

  Pauper ad occultos furtim deducet amicos 65

  Vinclaque de niveo detrahet ipse pede.

  Heu canimus frustra, nec verbis victa patescit

  Ianua, sed plena est percutienda manu.

  At tu, qui potior nunc es, mea fata timeto:

  Versatur celeri Fors levis orbe rotae. 70

  Non frustra quidam iam nunc in limine perstat

  Sedulus ac crebro prospicit ac refugit,

  Et simulat transire domum, mox deinde recurrit,

  Solus et ante ipsas excreat usque fores.

  Nescio quid furtivus amor parat. utere quaeso, 75

  Dum licet: in liquida nat tibi linter aqua.

  VI

  Semper, ut inducar, blandos offers mihi voltus,

  Post tamen es misero tristis et asper, Amor.

  Quid tibi saevitiae mecum est? an gloria magna est

  Insidias homini conposuisse deum?

  Nam mihi tenduntur casses: iam Delia furtim 5

  Nescio quem tacita callida nocte fovet.

  Illa quidem tam multa negat, sed credere durum est:

  Sic etiam de me pernegat usque viro.

  Ipse miser docui, quo posset ludere pacto

  Custodes: heu heu nunc premor arte mea, 10

  Fingere nunc didicit causas, ut sola cubaret,

  Cardine nunc tacito vertere posse fores.

  Tum sucos herbasque dedi, quis livor abiret,

  Quem facit inpresso mutua dente venus.

  At tu, fallacis coniunx incaute puellae, 15

  Me quoque servato, peccet ut illa nihil.

  Neu iuvenes celebret multo sermone, caveto,

  Neve cubet laxo pectus aperta sinu,

  Neu te decipiat nutu, digitoque liquorem

  Ne trahat et mensae ducat in orbe notas. 20

  Exibit quam saepe, time, seu visere dicet

  Sacra Bonae maribus non adeunda Deae.

  At mihi si credas, illam sequar unus ad aras;

  Tunc mihi non oculis sit timuisse meis.

  Saepe, velut gemmas eius signumque probarem, 25

  Per causam memini me tetigisse manum;

  Saepe mero somnum peperi tibi, at ipse bibebam

  Sobria subposita pocula victor aqua.

  Non ego te laesi prudens: ignosce fatenti,

  Iussit Amor: contra quis ferat arma deos? 30

  Ille ego sum, nec me iam dicere vera pudebit,

  Instabat tota cui tua nocte canis.

  Quid tenera tibi coniuge opus? tua si bona nescis

  Servare, frustra clavis inest foribus.

  Te tenet, absentes alios suspirat amores 35

  Et simulat subito condoluisse caput.

  At mihi servandam credas: non saeva recuso

  Verbera, detrecto non ego vincla pedum.

  Tum procul absitis, quisquis colit arte capillos,

  Et fluit effuso cui toga laxa sinu, 40

  Quisquis et occurret, ne possit crimen habere,

  Stet procul aut alia ~stet procul~ ante via.

  Sic fieri iubet ipse deus, sic magna sacerdos

  Est mihi divino vaticinata sono.

  Haec ubi Bellonae motu est agitata, nec acrem 45

  Flammam, non amens verbera torta timet;

  Ipsa bipenne suos caedit violenta lacertos

  Sanguineque effuso spargit inulta deam,

  Statque latus praefixa veru, stat saucia pectus,

  Et canit eventus, quos dea magna monet: 50

  ‘Parcite, quam custodit Amor, violare puellam,

  Ne pigeat magno post didicisse malo.

  Adtigerit, labentur opes, ut volnere nostro

  Sanguis, ut hic ventis diripiturque cinis.’

  Et tibi nescio quas dixit, mea Delia, poenas; 55

  Si tamen admittas, sit precor illa levis.

  Non ego te propter parco tibi, sed tua mater

  Me movet atque iras aurea vincit anus.

  Haec mihi te adducit tenebris multoque timore

  Coniungit nostras clam taciturna manus, 60

  Haec foribusque manet noctu me adfixa proculque

  Cognoscit strepitus me veniente pedum.

  Vive diu mihi, dulcis anus: proprios ego tecum,

  Sit modo fas, annos contribuisse velim.

  Te semper natamque tuam te propter amabo: 65

  Quicquid agit, sanguis est tamen illa tuos.

  Sit modo casta, doce, quamvis non vitta ligatos

  Impediat crines nec stola longa pedes.

  Et mihi sint durae leges, laudare nec ullam

  Possim ego, quin oculos adpetat illa meos, 70

  Et siquid peccasse putet, ducarque capillis

  Inmerito pronas proripiarque vias.

  Non ego te pulsare velim, sed, venerit iste

  Si furor, optarim non habuisse manus;

  Nec saevo sis casta metu, sed mente fideli, 75

  Mutuus absenti te mihi servet amor.

  At, quae fida fuit nulli, post victa senecta

  Ducit inops tremula stamina torta manu

  Firmaque conductis adnectit licia telis

  Tractaque de niveo vellere ducta putat. 80

  Hanc animo gaudente vident iuvenumque catervae

  Conmemorant merito tot mala ferre senem,

  Hanc Venus exalto flentem sublimis Olympo

  Spectat et, infidis quam sit acerba, monet.

  Haec aliis maledicta cadant; nos, Delia, amoris 85

  Exemplum cana simus uterque coma.

  VII

  Hunc cecinere diem Parcae fatalia nentes

  Stamina, non ulli dissoluenda deo,

  Hunc fore, Aquitanas posset qui fundere gentes,

  Quem tremeret forti milite victus Atax.

  Evenere: novos pubes Romana triumphos 5

  Vidit et evinctos bracchia capta duces;

  At te victrices lauros, Messalla, gerentem

  Portabat nitidis currus eburnus equis.

  Non sine me est tibi partus honos: Tarbella Pyrene

  Testis et Oceani litora Santonici, 10

  Testis Arar Rhodanusque celer magnusque Garunna,

  Carnutis et flavi caerula lympha Liger.

  An te, Cydne, canam, tacitis qui leniter undis

  Caeruleus placidis per vada serpis aquis,

  Quantus et aetherio contingens vertice nubes 15

  Frigidus intonsos Taurus alat Cilicas?

  Quid referam, ut volitet crebras intacta per urbes

  Alba Palaestino sancta columba Syro,

  Utque maris vastum prospectet turribus aequor

  Prima ratem ventis credere docta Tyros, 20

  Qualis et, arentes cum findit Sirius agros,

  Fertilis aestiva Nilus abundet aqua?

  Nile pater, quanam possim te dicere causa

  Aut quibus in terris occuluisse caput?

  Te propter nullos tellus tua postulat imbres, 25

  Arida nec pluvio supplicat herba Iovi.

  Te canit atque suum pubes miratur Osirim

  Barbara, Memphiten plangere docta bovem.

  Primus aratra manu sollerti fecit Osiris

  Et teneram ferro sollicitavit humum, 30

  Primus inexpertae conmisit semina terrae

  Pomaque non notis legit ab arboribus.

  Hic docuit teneram palis adiungere vitem,

  Hic viridem dura caedere falce comam;

  Illi iucundos primum matura sapores 35

  Expressa incultis uva dedit pedibus.

  Ille liquor docuit voces inflectere cantu,

  Movit et ad certos nescia membra modos,

  Bacchus et agricolae m
agno confecta labore

  Pectora tristitiae dissoluenda dedit. 40

  Bacchus et adflictis requiem mortalibus adfert,

  Crura licet dura conpede pulsa sonent.

  Non tibi sunt tristes curae nec luctus, Osiri,

  Sed chorus et cantus et levis aptus amor,

  Sed varii flores et frons redimita corymbis, 45

  Fusa sed ad teneros lutea palla pedes

  Et Tyriae vestes et dulcis tibia cantu

  Et levis occultis conscia cista sacris.

  Huc ades et Genium ludis Geniumque choreis

  Concelebra et multo tempora funde mero: 50

  Illius et nitido stillent unguenta capillo,

  Et capite et collo mollia serta gerat.

  Sic venias hodierne: tibi dem turis honores,

  Liba et Mopsopio dulcia melle feram.

  At tibi succrescat proles, quae facta parentis 55

  Augeat et circa stet veneranda senem.

  Nec taceat monumenta viae, quem Tuscula tellus

  Candidaque antiquo detinet Alba Lare.

  Namque opibus congesta tuis hic glarea dura

  Sternitur, hic apta iungitur arte silex. 60

  Te canit agricola, a magna cum venerit urbe

  Serus inoffensum rettuleritque pedem.

  At tu, Natalis multos celebrande per annos,

  Candidior semper candidiorque veni.

  VIII

  Non ego celari possum, quid nutus amantis

  Quidve ferant miti lenia verba sono.

  Nec mihi sunt sortes nec conscia fibra deorum,

  Praecinit eventus nec mihi cantus avis:

  Ipsa Venus magico religatum bracchia nodo 5

  Perdocuit multis non sine verberibus.

  Desine dissimulare: deus crudelius urit,

  Quos videt invitos subcubuisse sibi.

  Quid tibi nunc molles prodest coluisse capillos

  Saepeque mutatas disposuisse comas, 10

  Quid fuco splendente genas ornare, quid ungues

  Artificis docta subsecuisse manu?

  Frustra iam vestes, frustra mutantur amictus,

  Ansaque conpressos conligat arta pedes.

  Illa placet, quamvis inculto venerit ore 15

  Nec nitidum tarda compserit arte caput.

  Num te carminibus, num te pallentibus herbis

  Devovit tacito tempore noctis anus?

  Cantus vicinis fruges traducit ab agris,

  Cantus et iratae detinet anguis iter, 20

  Cantus et e curru Lunam deducere temptat

  Et faceret, si non aera repulsa sonent.

  Quid queror heu misero carmen nocuisse, quid herbas?

  Forma nihil magicis utitur auxiliis:

  Sed corpus tetigisse nocet, sed longa dedisse 25

  Oscula, sed femori conseruisse femur.

  Nec tu difficilis puero tamen esse memento:

  Persequitur poenis tristia facta Venus.