Delphi Complete Works of Lucretius

Home > Other > Delphi Complete Works of Lucretius > Page 63
Delphi Complete Works of Lucretius Page 63

by Titus Lucretius Carus


  naturam primum studeat cognoscere rerum,

  temporis aeterni quoniam, non unius horae,

  ambigitur status, in quo sit mortalibus omnis

  1075 aetas, post mortem quae restat cumque manendo.

  Denique tanto opere in dubiis trepidare periclis

  quae mala nos subigit vitai tanta cupido?

  certe equidem finis vitae mortalibus adstat

  nec devitari letum pote, quin obeamus.

  1080 praeterea versamur ibidem atque insumus usque

  nec nova vivendo procuditur ulla voluptas;

  sed dum abest quod avemus, id exsuperare videtur

  cetera; post aliud, cum contigit illud, avemus

  et sitis aequa tenet vitai semper hiantis.

  1085 posteraque in dubiost fortunam quam vehat aetas,

  quidve ferat nobis casus quive exitus instet.

  nec prorsum vitam ducendo demimus hilum

  tempore de mortis nec delibare valemus,

  quo minus esse diu possimus forte perempti.

  1090 proinde licet quod vis vivendo condere saecla,

  mors aeterna tamen nihilo minus illa manebit,

  nec minus ille diu iam non erit, ex hodierno

  lumine qui finem vitai fecit, et ille,

  mensibus atque annis qui multis occidit ante.

  Liber Quartus

  Avia Pieridum peragro loca nullius ante

  trita solo. iuvat integros accedere fontis

  atque haurire, iuvatque novos decerpere flores

  insignemque meo capiti petere inde coronam,

  5 unde prius nulli velarint tempora musae;

  primum quod magnis doceo de rebus et artis

  religionum animum nodis exsolvere pergo,

  deinde quod obscura de re tam lucida pango

  carmina musaeo contingens cuncta lepore.

  10 id quoque enim non ab nulla ratione videtur;

  nam vel uti pueris absinthia taetra medentes

  cum dare conantur, prius oras pocula circum

  contingunt mellis dulci flavoque liquore,

  ut puerorum aetas inprovida ludificetur

  15 labrorum tenus, interea perpotet amarum

  absinthi laticem deceptaque non capiatur,

  sed potius tali facto recreata valescat,

  sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur

  tristior esse quibus non est tractata, retroque

  20 volgus abhorret ab hac, volui tibi suaviloquenti

  carmine Pierio rationem exponere nostram

  et quasi musaeo dulci contingere melle;

  si tibi forte animum tali ratione tenere

  versibus in nostris possem, dum percipis omnem

  25 naturam rerum ac persentis utilitatem.

  Sed quoniam docui cunctarum exordia rerum

  qualia sint et quam variis distantia formis

  sponte sua volitent aeterno percita motu

  quoque modo possit res ex his quaeque creari,

  30 nunc agere incipiam tibi quod vehementer ad has res

  attinet esse ea quae rerum simulacra vocamus,

  quae quasi membranae vel cortex nominitandast,

  atque animi quoniam docui natura quid esset

  et quibus e rebus cum corpore compta vigeret

  35 quove modo distracta rediret in ordia prima,

  nunc agere incipiam tibi, quod vehementer ad has res

  attinet esse ea quae rerum simulacra vocamus,

  quod speciem ac formam similem gerit eius imago,

  cuius cumque cluet de corpore fusa vagari;

  40 quae quasi membranae summo de corpore rerum

  dereptae volitant ultroque citroque per auras,

  atque eadem nobis vigilantibus obvia mentes

  terrificant atque in somnis, cum saepe figuras

  contuimur miras simulacraque luce carentum,

  45 quae nos horrifice languentis saepe sopore

  excierunt ne forte animas Acherunte reamur

  effugere aut umbras inter vivos volitare

  neve aliquid nostri post mortem posse relinqui,

  cum corpus simul atque animi natura perempta

  50 in sua discessum dederint primordia quaeque.

  dico igitur rerum effigias tenuisque figuras

  mittier ab rebus summo de cortice eorum;

  id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde.

  Principio quoniam mittunt in rebus apertis

  55 corpora res multae, partim diffusa solute,

  robora ceu fumum mittunt ignesque vaporem,

  et partim contexta magis condensaque, ut olim

  cum teretis ponunt tunicas aestate cicadae,

  et vituli cum membranas de corpore summo

  60 nascentes mittunt, et item cum lubrica serpens

  exuit in spinis vestem; nam saepe videmus

  illorum spoliis vepres volitantibus auctas.

  quae quoniam fiunt, tenuis quoque debet imago

  ab rebus mitti summo de corpore rerum.

  65 nam cur illa cadant magis ab rebusque recedant

  quam quae tenvia sunt, hiscendist nulla potestas;

  praesertim cum sint in summis corpora rebus

  multa minuta, iaci quae possint ordine eodem

  quo fuerint et formai servare figuram,

  70 et multo citius, quanto minus indupediri

  pauca queunt et quae sunt prima fronte locata.

  nam certe iacere ac largiri multa videmus,

  non solum ex alto penitusque, ut diximus ante,

  verum de summis ipsum quoque saepe colorem.

  75 et volgo faciunt id lutea russaque vela

  et ferrugina, cum magnis intenta theatris

  per malos volgata trabesque trementia flutant;

  namque ibi consessum caveai supter et omnem

  scaenai speciem patrum matrumque deorsum

  80 inficiunt coguntque suo fluitare colore.

  et quanto circum mage sunt inclusa theatri

  moenia, tam magis haec intus perfusa lepore

  omnia conrident correpta luce diei.

  ergo lintea de summo cum corpore fucum

  85 mittunt, effigias quoque debent mittere tenvis

  res quaeque, ex summo quoniam iaculantur utraque.

  sunt igitur iam formarum vestigia certa,

  quae volgo volitant subtili praedita filo

  nec singillatim possunt secreta videri.

  90 Praeterea omnis odor fumus vapor atque aliae res

  consimiles ideo diffusae rebus abundant,

  ex alto quia dum veniunt extrinsecus ortae

  scinduntur per iter flexum, nec recta viarum

  ostia sunt, qua contendant exire coortae.

  95 at contra tenuis summi membrana coloris

  cum iacitur, nihil est quod eam discerpere possit,

  in promptu quoniam est in prima fronte locata.

  Postremo speculis in aqua splendoreque in omni

  quae cumque apparent nobis simulacra, necessest,

  100 quandoquidem simili specie sunt praedita rerum,

  exin imaginibus missis consistere eorum.

  nam cur illa cadant magis ab rebusque recedant

  quam quae tenuia sunt, hiscendist nulla potestas.

  sunt igitur tenues formarum illis similesque

  105 effigiae, singillatim quas cernere nemo

  cum possit, tamen adsiduo crebroque repulsu

  reiectae reddunt speculorum ex aequore visum,

  nec ratione alia servari posse videntur,

  tanto opere ut similes reddantur cuique figurae.

  110 Nunc age, quam tenui natura constet imago

  percipe. et in primis, quoniam primordia tantum

  sunt infra nostros sensus tantoque minora

  quam quae primum oculi coeptant non posse tueri,

  nunc tamen id quoque uti confirmem, exordia rerum

  115 cunctarum quam sint subtilia percipe paucis.

  primum animalia sunt iam partim tantula, corum

  tertia pars nulla possit ratione videri.

 
; horum intestinum quodvis quale esse putandumst!

  quid cordis globus aut oculi? quid membra? quid artus?

  120 quantula sunt! quid praeterea primordia quaeque,

  unde anima atque animi constet natura necessumst,

  nonne vides quam sint subtilia quamque minuta?

  praeterea quaecumque suo de corpore odorem

  expirant acrem, panaces absinthia taetra

  125 habrotonique graves et tristia centaurea,

  quorum unum quidvis leviter si forte duobus

  * * *

  quin potius noscas rerum simulacra vagari

  multa modis multis, nulla vi cassaque sensu?

  Sed ne forte putes ea demum sola vagari,

  130 quae cumque ab rebus rerum simulacra recedunt,

  sunt etiam quae sponte sua gignuntur et ipsa

  constituuntur in hoc caelo, qui dicitur aer,

  quae multis formata modis sublime feruntur,

  ut nubes facile inter dum concrescere in alto

  135 cernimus et mundi speciem violare serenam

  aëra mulcentes motu; nam saepe Gigantum

  ora volare videntur et umbram ducere late,

  inter dum magni montes avolsaque saxa

  montibus ante ire et solem succedere praeter,

  140 inde alios trahere atque inducere belua nimbos.

  nec speciem mutare suam liquentia cessant

  et cuiusque modi formarum vertere in oras.

  Nunc ea quam facili et celeri ratione genantur

  perpetuoque fluant ab rebus lapsaque cedant

  * * *

  145 semper enim summum quicquid de rebus abundat,

  quod iaculentur. et hoc alias cum pervenit in res,

  transit, ut in primis vestem; sed ubi aspera saxa

  aut in materiam ligni pervenit, ibi iam

  scinditur, ut nullum simulacrum reddere possit.

  150 at cum splendida quae constant opposta fuerunt

  densaque, ut in primis speculum est, nihil accidit horum;

  nam neque, uti vestem, possunt transire, neque autem

  scindi; quam meminit levor praestare salutem.

  qua propter fit ut hinc nobis simulacra redundent.

  155 et quamvis subito quovis in tempore quamque

  rem contra speculum ponas, apparet imago;

  perpetuo fluere ut noscas e corpore summo

  texturas rerum tenuis tenuisque figuras.

  ergo multa brevi spatio simulacra genuntur,

  160 ut merito celer his rebus dicatur origo.

  et quasi multa brevi spatio summittere debet

  lumina sol, ut perpetuo sint omnia plena,

  sic ab rebus item simili ratione necessest

  temporis in puncto rerum simulacra ferantur

  165 multa modis multis in cunctas undique partis;

  quandoquidem speculum quo cumque obvertimus oris,

  res ibi respondent simili forma atque colore.

  Praeterea modo cum fuerit liquidissima caeli

  tempestas, perquam subito fit turbida foede,

  170 undique uti tenebras omnis Acherunta rearis

  liquisse et magnas caeli complesse cavernas.

  usque adeo taetra nimborum nocte coorta

  inpendent atrae Formidinis ora superne;

  quorum quantula pars sit imago dicere nemost

  175 qui possit neque eam rationem reddere dictis.

  Nunc age, quam celeri motu simulacra ferantur,

  et quae mobilitas ollis tranantibus auras

  reddita sit, longo spatio ut brevis hora teratur,

  in quem quaeque locum diverso numine tendunt,

  180 suavidicis potius quam multis versibus edam;

  parvus ut est cycni melior canor, ille gruum quam

  clamor in aetheriis dispersus nubibus austri.

  Principio persaepe levis res atque minutis

  corporibus factas celeris licet esse videre.

  185 in quo iam genere est solis lux et vapor eius,

  propterea quia sunt e primis facta minutis,

  quae quasi cuduntur perque aëris intervallum

  non dubitant transire sequenti concita plaga;

  suppeditatur enim confestim lumine lumen

  190 et quasi protelo stimulatur fulgere fulgur.

  qua propter simulacra pari ratione necessest

  inmemorabile per spatium transcurrere posse

  temporis in puncto, primum quod parvola causa

  est procul a tergo quae provehat atque propellat,

  195 quod super est, ubi tam volucri levitate ferantur,

  deinde quod usque adeo textura praedita rara

  mittuntur, facile ut quasvis penetrare queant res

  et quasi permanare per aëris intervallum.

  Praeterea si quae penitus corpuscula rerum

  200 ex altoque foras mittuntur, solis uti lux

  ac vapor, haec puncto cernuntur lapsa diei

  per totum caeli spatium diffundere sese

  perque volare mare ac terras caelumque rigare.

  quid quae sunt igitur iam prima fronte parata,

  205 cum iaciuntur et emissum res nulla moratur?

  quone vides citius debere et longius ire

  multiplexque loci spatium transcurrere eodem

  tempore quo solis pervolgant lumina caelum?

  Hoc etiam in primis specimen verum esse videtur,

  210 quam celeri motu rerum simulacra ferantur,

  quod simul ac primum sub diu splendor aquai

  ponitur, extemplo caelo stellante serena

  sidera respondent in aqua radiantia mundi.

  iamne vides igitur quam puncto tempore imago

  215 aetheris ex oris in terrarum accidat oras?

  quare etiam atque etiam mitti fateare necessest

  corpora quae feriant oculos visumque lacessant.

  perpetuoque fluunt certis ab rebus odores,

  frigus ut a fluviis, calor ab sole, aestus ab undis

  220 aequoris, exesor moerorum litora circum,

  nec variae cessant voces volitare per auras.

  denique in os salsi venit umor saepe saporis,

  cum mare versamur propter, dilutaque contra

  cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror.

  225 usque adeo omnibus ab rebus res quaeque fluenter

  fertur et in cunctas dimittitur undique partis

  nec mora nec requies interdatur ulla fluendi,

  perpetuo quoniam sentimus et omnia semper

  cernere odorari licet et sentire sonare.

  230 Praeterea quoniam manibus tractata figura

  in tenebris quaedam cognoscitur esse eadem quae

  cernitur in luce et claro candore, necessest

  consimili causa tactum visumque moveri.

  nunc igitur si quadratum temptamus et id nos

  235 commovet in tenebris, in luci quae poterit res

  accidere ad speciem quadrata, nisi eius imago?

  esse in imaginibus qua propter causa videtur

  cernundi neque posse sine his res ulla videri.

  Nunc ea quae dico rerum simulacra feruntur

  240 undique et in cunctas iaciuntur didita partis;

  verum nos oculis quia solis cernere quimus,

  propterea fit uti, speciem quo vertimus, omnes

  res ibi eam contra feriant forma atque colore.

  et quantum quaeque ab nobis res absit, imago

  245 efficit ut videamus et internoscere curat;

  nam cum mittitur, extemplo protrudit agitque

  aëra qui inter se cumque est oculosque locatus,

  isque ita per nostras acies perlabitur omnis

  et quasi perterget pupillas atque ita transit.

  250 propterea fit uti videamus quam procul absit

  res quaeque. et quanto plus aëris ante agitatur

  et nostros oculos perterget longior aura,

  tam procul esse magis res quaeque remota videtur.

  scilicet haec summe celeri ratione geruntur,

  255 quale sit ut videamus, et una quam proc
ul absit.

  Illud in his rebus minime mirabile habendumst,

  cur, ea quae feriant oculos simulacra videri

  singula cum nequeant, res ipsae perspiciantur.

  ventus enim quoque paulatim cum verberat et cum

  260 acre fluit frigus, non privam quamque solemus

  particulam venti sentire et frigoris eius,

  sed magis unorsum, fierique perinde videmus

  corpore tum plagas in nostro tam quam aliquae res

  verberet atque sui det sensum corporis extra.

  265 praeterea lapidem digito cum tundimus, ipsum

  tangimus extremum saxi summumque colorem

  nec sentimus eum tactu, verum magis ipsam

  duritiem penitus saxi sentimus in alto.

  Nunc age, cur ultra speculum videatur imago

  270 percipe: nam certe penitus remmota videtur.

  quod genus illa foris quae vere transpiciuntur,

  ianua cum per se transpectum praebet apertum,

  multa facitque foris ex aedibus ut videantur;

  is quoque enim duplici geminoque fit aëre visus.

  275 primus enim citra postes tum cernitur aër,

  inde fores ipsae dextra laevaque secuntur,

  post extraria lux oculos perterget et aër

  alter, et illa foris quae vere transpiciuntur.

  sic ubi se primum speculi proiecit imago,

  280 dum venit ad nostras acies, protrudit agitque

  aëra qui inter se cumquest oculosque locatus,

  et facit, ut prius hunc omnem sentire queamus

  quam speculum; sed ubi in speculum quoque sensimus ipsum,

  continuo a nobis in eum quae fertur imago

  285 pervenit, et nostros oculos reiecta revisit

  atque alium prae se propellens aëra volvit,

  et facit ut prius hunc quam se videamus, eoque

  distare ab speculo tantum semota videtur.

  quare etiam atque etiam minime mirarier est par

  * * *

  290 illis quae reddunt speculorum ex aequore visum,

  aëribus binis quoniam res confit utraque.

  Nunc ea quae nobis membrorum dextera pars est,

  in speculis fit ut in laeva videatur eo quod

  planitiem ad speculi veniens cum offendit imago,

  295 non convertitur incolumis, sed recta retrorsum

  sic eliditur, ut siquis, prius arida quam sit

  cretea persona, adlidat pilaeve trabive,

  atque ea continuo rectam si fronte figuram

  servet et elisam retro sese exprimat ipsa.

  300 fiet ut, ante oculus fuerit qui dexter, ut idem

  nunc sit laevus et e laevo sit mutua dexter.

  Fit quoque de speculo in speculum ut tradatur imago,

  quinque etiam aut sex ut fieri simulacra suërint.

 

‹ Prev