Translating Early Medieval Poetry

Home > Other > Translating Early Medieval Poetry > Page 27
Translating Early Medieval Poetry Page 27

by Tom Birkett


  and at times seems even to disappear altogether.

  60 Eco, Dire presque la même chose, pp. 97–9 and 112.

  61 The Craft of Translation, ed. J. Biguenet and R. Schulte, p. xv.

  62 William Weaver, ‘The Process of Translation’, in The Craft of Translation, ed. Biguenet and Schulte, pp. 117–24, at p. 119.

  136

  Tadhg Ó Síocháin

  Appendix: Find and the Phantoms

  1.

  Oenach indiu luid in rí,

  Ar aonach inniu do chuaigh an rí,

  Oenach Life con a lí,

  Ar aonach Life lánáilne,

  æbind do ce ch- oen téit and,

  Aoibhinn do gach éinne a théann ann,

  ni hinund is Guaire dal .

  Ní hionann is Guaire Dal .

  5.

  Ní Guaire dall gairthea dím

  Ní Guaire Dall a ghlaoití orm

  lá lodmar fo gairm in ríg

  An lá a ndeachamar ar ghairm an rí

  co tech Fiachu fairged gail,

  Go teach Fhiacha a dheineadh éacht,

  cosin ráith os Badammair.

  Go dtí an ráth os Badammair.

  9.

  Oenach Clochair romór Find

  Aonach Chlochair, ba mhóide a cháil

  is fianna Fail is ce ch dind;

  Fionn is na Fianna do theacht ann as gach aird;

  ramorsat Mumnig din maig

  Méadú ar a chlú ag Muimhnigh ón maigh

  ocus Fiachu m ac Eogain.

  Agus ag Fiacha mac Eoghain.

  13

  Tucait eich na fían rofess

  Is eol don saol gur chuaigh eacha na féinne

  iseich M um nech ’sin morthres,

  Is eacha na Muimhneach i gcomórtas lena chéile,

  ro ḟ ersat t r i g r affne glana

  Ritheadar trí rás go cóir cothrom

  f or faichthe m aic Maireda.

  Ar fhaiche mhic Mhaireadha.

  17

  Ech dub re Díl m a c Dá-chrech

  Bhí each dubh le Díl mac Dá-Chreach

  bái in ca ch cluchi rofer,

  I ngach rás a ritheadh

  cusin carraic uas Loch Gair

  Chomh fada leis an gcarraig os Loch Goir

  ruc t rí lanbuada ind oenaig.

  Rug sé trí lánbhua an aonaigh.

  21

  Cuinchis Fiachu innech iarsain

  D’iarr Fiacha an t-each ina dhiaidh sin

  ar in ríg, ara ṡ enathair,

  Ar an rí, a sheanathair,

  gel ais cét dó do ce ch crud

  Gheall sé céad de gach sórt eal aigh

  dia tabairt i tuarastul.

  Do thabhairt dó mar dhíolaíocht.

  25

  Roráid in drúi and iarsain

  Dúirt an draoi ansan,

  aithesc maith ra m a c Eogain:–

  Le mac Eoghain – ba mhaith an t-aitheasc é –

  “ber mo b en nacht, ber inn-ech

  “Beir leat mo bheannacht, beir leat an t-each

  ocus tidnaic rit ænech”.

  Agus tabhair uait é ar son t’oinigh”.

  29

  “A ṡ iút duitsiu int-ech dub dían”,

  “Seo dhuit an t-each dubh mear”,

  ar Fiachu ri flaith na fían,

  Arsa Fiacha le flaith na bhfiann,

  “a ṡ iút mo charpat co mblaid

  “Seo dhuit mo charbad cáiliúil

  is a ṡ iút ech dot araid”.

  Agus seo each do t’ara.

  33

  Asiút claideb is gell cét,

  Seo dhuit claíomh ar geall céid é,

  asiut sciath a tirib G ré c,

  Seo dhuit sciath ó thír na Gréige

  asiut sleg co mbricht neme,

  Seo dhuit sleá nimhe draíochta,

  ocus m’idnu airgdide.

  Agus m’airm ghaisce go ngile.

  Find and the Phantoms

  137

  37

  Asiút t r i coin, caem a ndath,

  Seo dhuit trí coin, is álainn a ndath:

  Feirne is Derchæm is Dualath,

  Feirne is Derchaomh is Dualath,

  con a-muincib óir buidi

  Mar aon lena gcoiléir óir bhuí

  co slabradaib findruini.

  Lena slabhraíbh fiondruine.

  41

  Mad ferr duit na beith cen ní,

  Bé gur fearrde thú, ná bheith gan aon ní,

  a m ai c C um ail , a ardrí,

  A mhic Cumhail , a ardrí,

  na digis can ascid ass,

  Ná go n-imeofá gan aisce,

  a ḟ laith na fían firamnas!”

  A fhlaith na bhfiann bhfíorchróga”.

  45

  At ra acht Find suas arsain:

  D’éirigh Fionn suas ansan:

  buidech é do m a c Eogain:

  Ba bhuíoch é do mhac Eoghain;

  bendachais cach da cheli:

  Bheannaigh cách dá chéile;

  ba curata a coméirge.

  Ba churata a n-éirí in aonacht.

  49

  IArsain luid Find roínn ar sét

  Ansan ghluais Fionn romhainn fan na slí

  lodsam leis t r i fichit cét

  Ghluais sé mhíle againn leis

  co Cachér, co Clúain da loch.

  Go Caichéar, go Cluain dá Loch

  lodsam uile assinn oenoch.

  Do chuamar uile ón aonach.

  53

  T rí lá is t rí aidche ba leith

  Trí lá is trí oíche, i mbun fléa is féasta,

  bámmar uile i tig Cachir,

  A bhíomar uile i dtigh Chaichéir,

  cen esbaid lenna na bíd

  Gan easpa leanna ná bídh

  ar na sluagaib ’mán ardrig.

  Ar na sluaitibh um an ardrí.

  57

  Coica falach tucad dó,

  Caoga fáinne tugadh dó,

  cóica ech is cóica bó,

  Caoga each is caoga bó

  dorat Find fiach a lenna

  Do thug Fionn i bhfiacha a leanna

  do Chachiur m ac Cairel a.

  Do Chaichéar mac Caireal a.

  61

  Luid Find f or Luachair iarsain

  Ghluais Fionn thar Shliabh Luachra ansin

  cosin t r aig ac B er ramain:

  Go dtí an tráigh ag Bearramhain:

  anais Find co fiannaib Fáil

  D’fhan Fionn le fiannaibh Fáil

  os or in locha lindbháin.

  Os bruach an locha linnbháin.

  65

  Luid Find d’imlúad a eich duib

  D’fhonn triail a bhaint as a each dubh

  f or sin t rá ig oc B er ramuin,

  Ghluais Fionn fan na trá ag Bearramhain,

  misse ocus Cailte t r i báis

  Mise agus Caoilte le teann baoise

  raithmít ris ra bothogáis.

  Rithimid leis ar mhaithe le cleasaíocht.

  69

  IMmar atchondairc in rí,

  Nuair a chonaic an rí é sin,

  búalid a ech co T rá ig Lí,

  Stiúraíonn a each go Tráigh Lí,

  o T rá ig Lí col-Leirgg Daim Glaiss, Ó Thráigh Lí go Leirg Daimh Glais,

  dar Fræchmag is dar Findnais.

  Thar Fraochmhaigh is thar Fionnais.

  73

  Dar Mag da Éo, dar Móin Cend,

  Thar Maigh dá Eo, thar Móin Ceann,

  co Sen-ibar, dar Sen-glend,

  Go Seaniubhar, thar Seanghleann,

  co hInber Flesci finni,

  Go hInbhear Fleisce finne

  co colomnaib Crohinni.

  Go colúnaibh Chró-inne.

  138

  Tadhg Ó Síocháin

  77

  Dar Sruth Muinne, dar Moin Cét, Thar Sruth Muinne, thar Móin Céad,

  dar Inber Lemna, ní bréc,

  Thar Inbhear Leamhna, ní b
réag,

  otá Lemain co Loch Léin,

  Ó Leamhain go Loch Léin,

  et ir réid ocus amréid.

  Idir réidh agus aimhréidh.

  81

  Cid sinni nirsar mal a,

  Sinne níor mhal ,

  ropsat lúatha ar lémm en na,

  Ba luath ár léim,

  fer úan da chlí, fer da deis,

  Fear againn ar a láimh chlé, an fear eile ar dheis,

  ni ḟ il fiad arna b er mís.

  Níl fia nach mbéarfaimis air.

  85

  Lam ri Fleisc sech Fhid in Chairn, Lámh le Fleisc thar Fiodh an Chairn,

  sech Mungairit m eic Scáil Bailb,

  Thar Mungairit mic Scáil Bhailbh,

  nocho ragaib Find ra ech

  Níor chuir Fionn srian lena each

  cosin cnocc diarb ainm Bairnech. Gur shroich an cnoc darb ainm Bairneach.

  89

  Mar rochuammar ’sin cnocc

  Nuair a chuamar insan gcnoc

  sinni ba toisciu ’cá thocht,

  Sinne a bhí chun tosaigh,

  cid sinni ba taisciu and

  Más sinne ba thúisce ann

  ech in ríg nirbo romal .

  Níorbh é each an rí ba rómhal .

  93

  “Adaig-seo dered din ló,”

  “Seo oíche agus deireadh lae”,

  ar Find féin, ní himmargó:

  Arsa Fionn féin, gan bhréag:

  t ri ar tancammar il e

  “Triúr againn a tháinig i leith

  tǽit róinn d’iarraid ḟ ianbothe.

  Téiríg romhainn ag lorg botháin féinne.”

  97

  D’éccain radéch úad in rí

  Féachaint uaidh dar thug an rí

  f or sin carraic da láim chlí,

  Ar an gcarraig ar a láimh chlé,

  co facca in tech con a thein

  Chonaic teach agus tine ann

  issin glind arar ṁ bélaib.

  Sa ghleann romhainn amach.

  101 Atrubairt Find flaith na fían:

  Adúirt Fionn flaith na bhfiann

  “assiut tech nach ḟ acca riam:

  Sin teach nach bhfeaca riamh:

  a Chailti, ni chuala thech

  “A Chaoilte, níor chuala riamh teach

  isin glind-sea cid am eolach”.

  A bheith sa ghleann so, cé táim feasach.”

  105 “IS ferr dúin dula dia ḟ iss

  “Is fearr dúinn dul dá fhios,

  atá mór neich ’narn anfis:

  Is mó rud a bhfuilimid ina n-ainbhfios:

  is firt féli, is ferr ca ch ní,

  Seo fearadh féile, is fearr ná gach ní,

  a m aic Cumail , a airdrí!”

  A mhic Cumhail , a ardrí!”

  109 Dochuammar ar triar ’sin tech,

  Do chuamar triúr isteach –

  ter us aidche rab aithrech,

  Turas oíche dúinn dob aithreach,

  dia fríth gol is g réch is gáir,

  Óna bhfríth gol, gréach is gáir,

  is munt er díscir dígair.

  Is muintir díscir diabhlaí.

  113

  Aithech líath f or a lár thair

  Aitheach liath ar an urlár thoir

  gebid arn-eich co-escaid,

  Beireann ar ár n-each go héasca,

  dúnaid comlaid a thaige

  Dúnann comhla a thí

  de baccanaib íarnaide.

  Ar bhacánaibh iarnaí.

  Find and the Phantoms

  139

  117 “IS mochen, a Fhind co mblaid”

  “Mochean do theacht, a Fhinn mhórchlú”,

  ar int-aithech co harnaid:

  A dúirt an t-aitheach go cruaidh:

  “fota co tanac ille,

  “Fada nár thánaís i leith,

  a m ai c Cumaill Almaine!”

  A mhic Cumhaill Almhaine!”

  121 Suidmít ar in cholbu chrúaid,

  Suímid ar an mbinse cruaidh,

  doní ar n-ósaic ri óenuair,

  Deineann sé freastal orainn ar feadh aon uaire,

  láid con nud truimm f or a thein,

  Caitheann gabháil troim ar an tine,

  súail naron-much don dethaig.

  Beag nár mhúch sé sinn leis an deatach.

  125 Bái callech isin taig mór,

  Bhí cailleach sa tigh mór,

  t r i cind f or a cælmuneol,

  Trí cinn ar a caolmhuineál

  fer can chend ’sin leith aile,

  Fear gan cheann ar an taobh eile,

  oen ṡúil asa ucht-saide.

  Agus aon tsúil ina ucht siúd.

  129 “Denaid airfitiud don ríg!”

  “Deiníg oirfide don rí!”

  ar int-athech cen im ṡ ním,

  Arsa an t-aithech gan imní,

  “érgid, a lucht atá istig,

  Éiríg, a dhream atá istigh,

  canaid ceol don rig ḟ ennid!”

  Canaíg ceol don rífhéinní!”

  133 Ergit nói col a assin chúil,

  Éiríonn naoi gcolainn as an gcúil,

  assin leith ba nessu dúin,

  Insan taobh ba neasa dhúinn,

  is nói cind issin leith aile

  Agus naoi gcinn insan taobh eile

  f or sin cholbo iarnaide.

  Ar an mbinse iarnaí.

  137 Tócbait nói ng ré cha garba,

  Tógaid naoi ngréach garbh,

  nir chuibde ciar chomlabra:

  Níor bhinn le clos a nglór le chéile:

  frec ra id in challech fósech,

  Freagraíonn an chaillech gach gréach fá seach,

  ocus frec r aid in méidech.

  Agus freagraíonn an corp gan cheann.

  141 Ciarbo rogarb céol cach ḟ ir

  Cé gur rógharbh ceol gach fir

  ba gairbe céol in médig;

  Ba ghairbhe ceol an choirp gan cheann;

  ca céol díb narbo dúla

  Ach b’fhearr leat aon cheol acu

  acht céol ḟ ir na oen ṡúla?

  Ná an ceol a dhein fear na haon súile.

  145 IN ceol sain rocanad dúin

  An ceol sin a canadh dúinn

  dodúsechad marbu a húir;

  Dhúiseodh sé na mairbh a húir;

  súail na robriss cnáma ar cind,

  Is beag nár scoilt sé cnámha ár gcinn,

  nírbe in cocetul ceolbind.

  Níorbh aon chlaisceadal ceolbhinn é.

  149 Gebid int-aithech úain sair,

  Gabhann an t-aitheach uainn soir,

  tócbaid fair in túaig con naid,

  Tarraingíonn chuige an tua,

  bualaid cohathlam ar n-ech,

  Buaileann go tapaidh ár n-each,

  fennaid, cosc r aid ca n ḟ uirech.

  Feannann agus spólann é gan fuireach.

  153 “Bí tost, a Cháilti mar tái!”

  “Fan id thost, a Chaoilte, mar ataoi!”

  ar Find fein cen immargái,

  Arsa Fionn féin gan ghó,

  “maith lind dia ndama duin féin,

  “Beidh go maith, má ligeann sé linn féin –

  damsa ocus duitsiu is d’Ossín.

  Liomsa agus leatsa agus le hOisín.”

  140

  Tadhg Ó Síocháin

  157 Coica b er a ara mbái rind

  Caoga bior agus rinn orthu –

  tuc leis do b er aib cáirthind,

  Beara caorthainn a thug sé leis –

  tuc ága ar ca ch mbir fosech

  Chuir spóla ar gach bior díobh

  is rachoraig fon tel ach.

  Is chóirigh iad ar an teal ach.

  161 Nochor’bruthi bir díb sein

  Ní raibh aon cheann acu bruite

  in tr á th tucait ón tenid,

  Tráth ar tugadh iad ón tine,

  tuc leis i fiadnaisi Find

  Thug sé i láthair Fhinn
>
  féoil om ar beraib ca[e]rthind.

  Feoil amh ar bhearaibh chaorthainn.

  165 “Beir lett, a athig, do bíad,

  “Beir leat uaim, a aithigh, do bhia,

  uair ní dúad us biad om riam:

  Mar níor itheas bia amh riamh:

  ni chathiub ondiu co bráth

  Ní chaithfead a leithéid go brách

  arái beith can bíad oentráth”.

  De dheasca bheith tráth gan bhia.”

  169 “Mas aire thanac ’nar tech

  “Más chuige sin a thánaís go dtínár dteach

  d’obba ar ṁ bíd”, ar int-athech,

  Chun ár mbia d’obadh,” arsa an t-aitheach,

  is derb doraga[m] rib féin,

  “Is dearbh go n-ionsóm sibh féin,

  A Chailti, a Fhind, a Ossín!

  A Chaoilte, a Fhinn, a Oisín!”

  173 IArsein roergemmar súas,

  Leis sin, d’éiríomar suas,

  gabmait ar claidbe cocrúas,

  Gabhaimid chugainn ár gclaímhte go cróga,

  gebid cach cend araile,

  Beireann cách ar cheann a chéile chomhraic,

  ropo mana dorngaile.

  Luíomar ar dhornaíl.

  177 Muchthair in tene bái thís,

  Múchtar an tine a bhí thíos,

  nar’ léir a lassar no g rís,

  Níor léir lasair ná gríos,

  timmaircther cúl dorcha dub

  Tiomáintear isteach i gcúinne dorcha dubh

  orn art r iúr in-oen inud.

  An triúr againn in aon ionad amháin.

  181 INuair dobímmis cind ar chind

  Agus sinn ag troid in aghaidh a chéile

  cia nar cobrad acht mád Find,

  Ní raibh cabhair le fáil ach ó Fhionn,

  ropsar marba, mór in mod,

  Bhíomar marbh, ba mhór an gníomh é,

  meni beth Find a oenor.

  Murach Fionn amháin.

  185 Bammar cind ar chind istaig

  Bhíomar i ngleic a chéile sa tigh

  fat na haidche co matain,

  Feadh na hoíche go maidin,

  co ro ṡ ol sig g r ian in tech

  Gur shoilsigh grian ar an teach

  im thrath eirgi arnabarach.

  Tráth eirí lá arna mhárach.

  189 INuair doérig in g rían

  Nuair d’éirigh an ghrian

  tuittid ca ch fer sair is [s]íar

  Titeann gach fear soir is siar

  tuittid nél i cend ca ch ḟ ir

  Titeann néall ar gach fear

  com-bái marb arin lathir.

  Go rabhadar marbh ar an láthair.

  193 Garit robammar ’nar tám,

  Ba ghairid orainn an táimh-néal

  ergimmít súas, is sind slán:

  Éirímid suas agus sinn slán;

  celt air orn in tech iar sain,

  Ceiltear orainn an teach ansan,

  celt air cech nech din muntir.

  Ceiltear gach neach de mhuintir an tí.

  Find and the Phantoms

 

‹ Prev