Complete Works of Plautus
Page 137
75 quom ego illum unum mi exoptavi, quicum aetatem degerem.
Lena.
Matronae magis cónducibilest istuc, mea Selenium,
unum amare et cúm eo aetatem exigere quoi nuptast semel.
verum enim méretrix fortunati est oppidi simillima:
non potest suam rem obtinere sola sine multis viris.
Sel.
80 Hoc volo agatis. qua accersitae causa ad me estis, eloquar.
nam mea mater, quia ego nolo me meretricem dicier,
obsecutast de ea re, gessit morem morigerae mihi,
ut me, quém ego amarem graviter, sineret cúm eo vivere.
Lena.
Stulte ecastor fecit. sed tu enumquam cum quiquam viro
85 consuevisti?
Sel.
Nisi quidem cum Alcesimarcho, nemine,
neque pudícitiam meam mi álius quisquam imminuit.
Lena.
Obsecro,
quó is homo insinuavit pacto se ad te?
Sel.
Per Dionysia
mater pompam me spectatum duxit. dum redeo domum,
conspicillo consecutust clanculum me usque ad fores.
90 inde in amicitiam insinuavit cum matre et mecum simul
blanditiis, muneribus, donis.
Lena.
Mihi istunc vellem hominem dari,
ut ego illum vorsarem!
Sel.
Quid opust verbis? consuetudine
coepi amare contra ego illum, et ille me.
Lena.
O mea Selenium,
adsimulare amare oportet. nam si ames, extempulo
95 melius illi multo, quém ames, consulas quam rei tuae.
Sel.
At ille conceptis iuravit verbis apud matrem meam,
me uxorem ducturum esse: ei nunc alia ducendast domum,
sua cognata Lemniensis, quae habitat hic in proxumo.
nam eúm pater eius subégit. nunc mea mater iratast mihi,
100 quia non redierim domum ad se, postquam hanc rem resciverim,
eum uxorem ducturum esse aliam.
Lena.
Nihil amori iniuriumst.
Sel.
Nunc te amabo ut hanc hic unum triduom hoc solum sinas
esse et hic servare apud me. nam ad matrem accersita sum.
Lena.
Quamquam istud mihi erit molestum triduom, et damnum dabis,
105 faciam.
Sel.
Facis benigne et amice. sed tu, Gymnasium mea,
si me absente Alcesimarchus veniet, nolito acriter
eum inclámare (utut erga me est meritus, mihi cordi est tamen),
sed, amabo, tranquille: ne quid, quod illi doleat, dixeris.
accipias clavis: si quid opus tibi erit prompto, promito.
110 ego volo ire.
Gymn.
Vt mi excivisti lacrimas.
Sel.
Gymnasium mea,
bene vale.
Gymn.
Cura te, amabo. sicine immunda, obsecro,
ibis?
Sel.
Immundas fortunas aequom est squalorem sequi.
Gymn.
Amiculum hoc sustolle saltem.
Sel.
Sine trahi, cum egomet trahor.
Gymn.
Quando ita tibi lubet, vale atque salve.
Sel.
Si possim, velim. —
Gymn.
115 Numquid me vis, mater, intro quin eam? ecastor mihi
visa amare.
Lena.
Istoc ergo auris graviter obtundo tuas,
ne quem ames. abi intro.
Gymn.
Numquid me vis?
Lena.
Vt valeas.
Gymn.
Vale. —
Lena.
Idem míhi magnae quod parti est vitium mulierum
quae hunc quaestum facimus: quae ubi saburratae sumus,
largiloquae extemplo sumus, plus loquimur quam sat est.
nam ego illanc olim, quae hinc flens abiit, parvolam
5 puellám proiectam ex angiportu sustuli.
adulescens quidam hic est adprime nobilis
quin ego nunc quia sum onusta mea ex sententia
quiaque adeo me complevi flore Liberi,
magis líbera uti lingua conlibitum est mihi,
10 tacere nequeo misera quod tacito usus est.
Sicyone, summo genere; ei vivit pater.
is amore misere hanc deperit mulierculam,
quae hinc modo flens abiit. contra amore eum haec deperit.
eam meae ego amicae dono huic meretrici dedi,
15 quae saepe mecum mentionem fecerat,
puerum aut puellam alicunde ut reperirem sibi,
recens natum, eapse quod sibi supponeret.
ubi mihi potestas primum evenit, ilico
feci eius ei quod me oravit copiam.
20 postquam eam puellam á me accepit, ilico
eandem puellam peperit quam a me acceperat,
sine obstetricis opera et sine doloribus,
item ut aliae pariunt, quae malum quaerunt sibi.
nam amatorem aibat esse peregrinum sibi
25 suppositionemque eius facere gratia.
id duae nos solae scimus: ego quae illi dedi
et illa quae a me accepit, praeter vos quidem.
haec sic res gesta est. si quid usus venerit,
meminisse ego hanc rem vos volo. ego abeo domum. —
Avxilivm
Vtrumque haec, et multiloqua et multibiba, est anus.
satin víx reliquit deo quod loqueretur loci,
itá properavit de puellae proloqui
suppositione. quod si tacuisset, tamen
5 ego eram dicturus, deus, qui poteram planius.
nam mihi Auxilio est nomen. nunc operam date,
ut ego argumentum hoc vobis plane perputem.
fuere Sicyoni iam diu Dionysia.
mercator venit huc ad ludos Lemnius,
10 isque hic compressit virginem, adulescentulus,
vi, vinulentus multa nocte in via.
is ubi malam rem scit se meruisse, ilico
pedibus perfugium peperit, in Lemnum aufugit,
ubi habitabat tum. ílla quam compresserat
15 decumo post mense exacto hic peperit filiam.
quoniam reum eius facti nescit qui siet,
paternum servom sui participat consili,
dat eam puellam ei servo exponendam ad necem.
is eam proiecit. haec puellam sustulit.
20 ille clam óbservavit servos qui eam proiecerat
quo aut quas in aedis haec puellam deferat.
ut eampse vos audistis confiterier,
dat eam puellam meretrici Melaenidi,
eaque educavit eam sibi pro filia
25 bene ac pudice. tum illic autem Lemnius
propinquam uxorem duxit, cognatam suam.
ea diem suom obiit, facta morigera est viro.
postquam ille uxori iusta fecit, ilico
huc commigravit; duxit uxorem hic sibi
30 eandem quam olim virginem hic compresserat,
et eam cognoscit esse, quam compresserat;
illa illi dicit, eius se ex iniuria
peperisse gnatam átque eam se servo ilico
dedisse exponendam. ille extemplo servolum
35 iubet illum eundem persequi, si qua queat
reperire quae sustulerit. ei rei nunc suam
operam usque assiduo servos dat, si possiet
meretricem illam invenire, quam olim tollere,
cum ipse exponebat, ex insidiis viderat.
40 nunc quod relicuom restat volo persolvere,
ut expungatur nomen, ne quid debeam.
adulescens hic est Sicyoni, ei vivit pater;
is amore proiecticiam illam deperit
quae dudum flens hinc abiit ad matrem suam,
45 et illa hunc contra, qui est amor suavissimus.
ut sunt humana, nihil est perpetuom datum.
mater rescivit, iussit accersi eam domum.
haec sic res gesta est. bene valete et vincite
50 virtute vera, quod fecistis antidhac;
servate vostros socios, veteres et novos,
augete auxilia vostra iustis legibus,
perdite perduelles, parite laudem et lauream,
ut vobis victi Poeni poenas sufferant. —
ACT II.
Alcesimarchvs
Credo égo Amorem primum ápud homines carníficinam comméntum.
hanc égo de me coniécturam domi fácio, ni foris quaéram,
qui omnés homines supero atque ántideo cruciábilitatibus ánimi.
iactór crucior agitor stimulór, versor
5 in amóris rota, miser éxanimor,
feror dífferor distrahor díripior,
ita núbilam mentem animi hábeo.
ubi sum, íbi non sum, úbi non sum, íbist animus,
ita mi ómnia sunt ingénia;
10 quod lúbet, non lubet iam id cóntinuo,
ita me Amor lassum animi lúdificat,
fugat, ágit, appetit, raptát, retinet,
lactát, largitur: quód dat non dat; déludit:
modo quód suasit, id díssuadet,
15 quod díssuasit, id osténtat.
maritúmis moribus mecum experitur
ita méum frangit amantem ánimum;
neque, nísi quia miser non eó pessum,
mihi úlla abest perdito pérmities.
20 ita páter apud villam détinuit
me hos diés sex ruri cóntinuos,
neque lícitum interea est méam amicam visére ...
estne hóc miserum memorátu?
...
“
25nudiussextus
“
&3Gloss.Plaut.&
“
(Alc.)
Pótine tu homo facinus facere strenuom?
(Servvs)
Aliorum affatim est
qui faciant. sane ego me nolo fortem perhiberi virum.
...
“
Gel.&3N.A.&6.7.
3
Alc.
Quia vivo.
Serv.
Facile id quidem edepol possum, si tu vis.
Alc.
Volo.
Serv.
30 At enim ne tu exponas pugno os metuo in imperio meo.
Alc.
Numquam edepol faciam.
Serv.
Fidem da.
Alc.
Do, non facturum esse me.
sed ego primum, tot qui ab amica abesse potuerim dies,
sum nihili.
Serv.
Nihili hercle vero es.
Alc.
... perdite,
quae me amaret contra.
Serv.
Dignus hercle es infortunio.
Alc.
35 Ei me tot tam acerba facere in corde.
Serv.
Frugi nunquam eris.
Alc.
Praesertim quae coniurasset mecum et firmasset fidem,
Serv.
Neque deos neque homines aequom est facere tibi posthac bene.
Alc.
Quae esset aetatem exactura mecum in matrimonio,
Serv.
Compedes te capere oportet neque eas unquam ponere.
Alc.
40 Quae mihi esset commendata et meae fidei concredita,
Serv.
Hercle te verberibus multum caedi oportere arbitror.
Alc.
Quae mellillam me vocare et suavium solitast suom.
Serv.
Ob istuc unum verbum dignu’s, deciens qui furcam feras.
Alc.
Egomet laetor. sed quid auctor nunc mihi es?
Serv.
Dicam tibi:
45 Supplicium illi des, suspendas te, ne tibi suscenseat.
Alc.
Quian ...
Serv.
Quid tu ergo ... te manuleo
...
{(&7Alc&.)} Quid si amo? ...
(T.)
... est amor
50 ... atque illam quam te amare intellego
... si conclusos vos me habere in carcere
... amoris noctesque et dies
ni emórtuos ...
mihi nunquam quisquam ...
(T.)
55 Immo maxumus.
nam quí amant stulte atque inmodeste atque inprobe
... ne ament.
...
{(&7Alc&.)} ... ubi tu es?
Serv.
Ecce me.
Alc.
60 I, adfer mihi arma ét loricam adducito.
Serv.
Loricam adducam?
Alc.
I, curre, equom adfer.
Serv.
Hercle hic insanit miser.
Alc.
Abi atque hastatos multos, multos velites,
multos cum multis — nil moror precario.
65 ubi sunt quae iussi?
Serv.
Sanus hic non est satis.
T.
Ab anu esse credo nocitum, cum illaec sic facit.
Serv.
Vtrum deliras, quaeso, an astans somnias,
qui equom me adferre iúbes, loricam adducere,
multos hastatos, post id multos velites,
70 multos cum multis? haec tu pervorsario
mihi fabulatu’s.
Alc.
Dixin égo istaec, obsecro?
Serv.
Modó quidem hercle haec dixisti.
Alc.
Non praesens quidem.
Serv.
Praestigiator, siquidem hic non es atque ades.
T.
Video ego te Amoris valde tactum toxico,
75 adulescens; eo te magis volo monitum.
Alc.
Mone.
T.
Cave sís cum Amore tu unquam bellum sumpseris.
Alc.
Quid faciam?
T.
Ad matrem eius devenias domum,
expurges, iures, ores blande per precem
eamque exores ne tibi suscenseat.
Alc.
80 Expurigabo hercle omnia ad raucam ravim.
...
“
Senex
prohibét divitiis máximis, dóte áltili atque opíma.
“
Non.p.72M
...
quamquam vetus cantherius sum, etiam nunc, ut ego opinor,
85 adhinnire equolam possum ego hanc, si detur sola soli.
Gymnasivm
Nimis opportune mi evenit rediisse Alcesimarchum;
nam sola nulla invitior solet esse.
Sen.
Me vocato,
ne sola sis: ego tecum ero, volo ego agere, ut tú agas aliquid.
Gymn.
Nimis lépide exconcinnavit hasce aedis Alcesimarchus.
Sen.
90 Vt quom Venus adgreditur, placet; lepidumst amare semper.
Gymn.
Venerem meram haec aedes olent, quia amator expolivit.
Sen.
Non modo ipsa lepidast, commode quoque hercle fabulatur.
sed cum dicta huius intérpretor, haec herclest, ut ego opinor,
meum quaé corrumpit filium. suspiciost eam esse,
95 utpote quam nunquam viderim; de opinione credo.
nam hasce aedis conductas habet meus gnatus, haec ubi astat:
hoc hanc eam esse opiniost; nam haec illum nominavit.
quid si adeam atque appellem. mali damnique inlecebra, salve.
Gymn.
... vapulabis.
Sen.
100 ... volo apud te.
...
Gymn.
Intro abeo,
nam méretricem astare in via solam prostibuli sanest.
...
Gymn.
105 quid vis.
Sen.
Volo éx te scire quid
quid est ...
quid ego usquam male feci tibi aut meus quisquam, id edisserta,
quam ob rem me meumque filium quom matre remque nostram
habes pérditui et praedatui?
Gymn.
Miser errat, ut ego dixi.
110 lepidast materies, ludam ego hunc, nam occasio videtur.
potin operam inique equidem malam ut ne des innocenti?
Sen.
Sed obsecro te, nullusnest tibi amator alius quisquam,
nisi meus modo unus filius?
Gymn.
Quem quidem ego amem, alius nemo est.
Sen.
At ego ...
Gymn.
Nil moror: damno sunt tui mihi similes.
Sen.
115 Quid ...
(Gymn.)
isne est id arbitratus?
...
“
(Gym.)
datores
negotioli bellissimi senices soletis esse.
...
“
Prisc.&3GL&2.111K
“
Lena.
120Me respondere postulas? iniurium est.
stipulari semper me ultro oportet a viris,
eum quaestum facio, nil viris promittere.
...
“
Prisc.&3GL&2.388K
“
siquidem ímperes pro copia, pro recula
125 ...
“
Prisc.&3GL&2.107K
“
Lena.
Quin is, si itura es? nimium is vegrandi gradu.
“
Festus372M
“
Gymn.
Pol ad cubituram, mater, magis sum exercita
fere quam ad cursuram. eo sum tardiuscula.
“
Non.198M
“
meminere officium suom.
“
Non.499M
“
130ita mustulentus ventus nares attigit.
“
Non.63Met415M
“
capillo scisso atque excissatis auribus
“
Non.108M
“
quae quasi carnificis angiporta purigans
non quasi nunc haec sunt hic, limaces, lividae,
febriculosae, miserae amicae, ósseae,
135diobolares, schoeniculae, miraculae,
cum extritis talis, cum todillis crusculis
“
Non.190M
...
Sel.
Molestus es.
Alc.
Meae issula sua aedes egent. ad me sine ducam.
Sel.
Aufer manum.
Alc.
140 Germana mea sororcula.
Sel.
Repudio te fraterculum.
Alc.
Tum tu igitur, mea matercula.
Mel.
Repudio te † fraterculum.
Alc.
Opsecro te
Sel.
Valeas.
Alc.
Vt sinas
Sel.
Nil moror.
Alc.
Expurigare me.
Sel.
...
Alc.
Sine dicám.
Mel.
Satis sapit mihi tuis periuriis.
... at nunc non potest.