Complete Works of Homer

by Homer

  ἔμμεναι, ἀνδρὸς ἑνὸς βίοτον νήποινον ὀλέσθαι,

  κείρετ': ἐγὼ δὲ θεοὺς ἐπιβώσομαι αἰὲν ἐόντας,

  αἴ κέ ποθι Ζεὺς δῷσι παλίντιτα ἔργα γενέσθαι.

  νήποινοί κεν ἔπειτα δόμων ἔντοσθεν ὄλοισθε." 145

  "ὣς φάτο Τηλέμαχος, τῷ δ' αἰετὼ εὐρύοπα Ζεὺς

  ὑψόθεν ἐκ κορυφῆς ὄρεος προέηκε πέτεσθαι.

  τὼ δ' ἕως μέν ῥ' ἐπέτοντο μετὰ πνοιῇς ἀνέμοιο

  πλησίω ἀλλήλοισι τιταινομένω πτερύγεσσιν:

  ἀλλ' ὅτε δὴ μέσσην ἀγορὴν πολύφημον ἱκέσθην, 150

  ἔνθ' ἐπιδινηθέντε τιναξάσθην πτερὰ πυκνά,

  ἐς δ' ἰδέτην πάντων κεφαλάς, ὄσσοντο δ' ὄλεθρον:

  δρυψαμένω δ' ὀνύχεσσι παρειὰς ἀμφί τε δειρὰς

  δεξιὼ ἤιξαν διά τ' οἰκία καὶ πόλιν αὐτῶν.

  θάμβησαν δ' ὄρνιθας, ἐπεὶ ἴδον ὀφθαλμοῖσιν: 155

  ὥρμηναν δ' ἀνὰ θυμὸν ἅ περ τελέεσθαι ἔμελλον.

  τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε γέρων ἥρως Ἁλιθέρσης

  Μαστορίδης: ὁ γὰρ οἶος ὁμηλικίην ἐκέκαστο

  ὄρνιθας γνῶναι καὶ ἐναίσιμα μυθήσασθαι:

  ὅ σφιν ἐὺ φρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπε: 160

  "κέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι, ὅττι κεν εἴπω:

  μνηστῆρσιν δὲ μάλιστα πιφαυσκόμενος τάδε εἴρω:

  τοῖσιν γὰρ μέγα πῆμα κυλίνδεται: οὐ γὰρ Ὀδυσσεὺς

  δὴν ἀπάνευθε φίλων ὧν ἔσσεται, ἀλλά που ἤδη

  ἐγγὺς ἐὼν τοῖσδεσσι φόνον καὶ κῆρα φυτεύει 165

  πάντεσσιν: πολέσιν δὲ καὶ ἄλλοισιν κακὸν ἔσται,

  οἳ νεμόμεσθ' Ἰθάκην ἐυδείελον. ἀλλὰ πολὺ πρὶν

  φραζώμεσθ', ὥς κεν καταπαύσομεν: οἱ δὲ καὶ αὐτοὶ

  παυέσθων: καὶ γάρ σφιν ἄφαρ τόδε λώιόν ἐστιν.

  οὐ γὰρ ἀπείρητος μαντεύομαι, ἀλλ' ἐὺ εἰδώς: 170

  καὶ γὰρ κείνῳ φημὶ τελευτηθῆναι ἅπαντα,

  ὥς οἱ ἐμυθεόμην, ὅτε Ἴλιον εἰσανέβαινον

  Ἀργεῖοι, μετὰ δέ σφιν ἔβη πολύμητις Ὀδυσσεύς.

  φῆν κακὰ πολλὰ παθόντ', ὀλέσαντ' ἄπο πάντας ἑταίρους,

  ἄγνωστον πάντεσσιν ἐεικοστῷ ἐνιαυτῷ 175

  οἴκαδ' ἐλεύσεσθαι: τὰ δὲ δὴ νῦν πάντα τελεῖται."

  τὸν δ' αὖτ' Εὐρύμαχος Πολύβου πάϊς ἀντίον ηὔδα:

  "ὦ γέρον, εἰ δ' ἄγε νῦν μαντεύεο σοῖσι τέκεσσιν

  οἴκαδ' ἰών, μή πού τι κακὸν πάσχωσιν ὀπίσσω:

  ταῦτα δ' ἐγὼ σέο πολλὸν ἀμείνων μαντεύεσθαι. 180

  ὄρνιθες δέ τε πολλοὶ ὑπ' αὐγὰς ἠελίοιο

  φοιτῶσ', οὐδέ τε πάντες ἐναίσιμοι: αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

  ὤλετο τῆλ', ὡς καὶ σὺ καταφθίσθαι σὺν ἐκείνῳ

  ὤφελες. οὐκ ἂν τόσσα θεοπροπέων ἀγόρευες,

  οὐδέ κε Τηλέμαχον κεχολωμένον ὧδ' ἀνιείης, 185

  σῷ οἴκῳ δῶρον ποτιδέγμενος, αἴ κε πόρῃσιν.

  ἀλλ' ἔκ τοι ἐρέω, τὸ δὲ καὶ τετελεσμένον ἔσται:

  αἴ κε νεώτερον ἄνδρα παλαιά τε πολλά τε εἰδὼς

  παρφάμενος ἐπέεσσιν ἐποτρύνῃς χαλεπαίνειν,

  αὐτῷ μέν οἱ πρῶτον ἀνιηρέστερον ἔσται, 190

  πρῆξαι δ' ἔμπης οὔ τι δυνήσεται εἵνεκα τῶνδε:

  σοὶ δέ, γέρον, θωὴν ἐπιθήσομεν, ἥν κ' ἐνὶ θυμῷ

  τίνων ἀσχάλλῃς: χαλεπὸν δέ τοι ἔσσεται ἄλγος.

  Τηλεμάχῳ δ' ἐν πᾶσιν ἐγὼν ὑποθήσομαι αὐτός:

  μητέρα ἣν ἐς πατρὸς ἀνωγέτω ἀπονέεσθαι: 195

  οἱ δὲ γάμον τεύξουσι καὶ ἀρτυνέουσιν ἔεδνα

  πολλὰ μάλ', ὅσσα ἔοικε φίλης ἐπὶ παιδὸς ἕπεσθαι.

  οὐ γὰρ πρὶν παύσεσθαι ὀίομαι υἷας Ἀχαιῶν

  μνηστύος ἀργαλέης, ἐπεὶ οὔ τινα δείδιμεν ἔμπης,

  οὔτ' οὖν Τηλέμαχον μάλα περ πολύμυθον ἐόντα, 200

  οὔτε θεοπροπίης ἐμπαζόμεθ', ἣν σύ, γεραιέ,

  μυθέαι ἀκράαντον, ἀπεχθάνεαι δ' ἔτι μᾶλλον.

  χρήματα δ' αὖτε κακῶς βεβρώσεται, οὐδέ ποτ' ἶσα

  ἔσσεται, ὄφρα κεν ἥ γε διατρίβῃσιν Ἀχαιοὺς

  ὃν γάμον: ἡμεῖς δ' αὖ ποτιδέγμενοι ἤματα πάντα 205

  εἵνεκα τῆς ἀρετῆς ἐριδαίνομεν, οὐδὲ μετ' ἄλλας

  ἐρχόμεθ', ἃς ἐπιεικὲς ὀπυιέμεν ἐστὶν ἑκάστῳ."

  τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

  "Εὐρύμαχ' ἠδὲ καὶ ἄλλοι, ὅσοι μνηστῆρες ἀγαυοί,

  ταῦτα μὲν οὐχ ὑμέας ἔτι λίσσομαι οὐδ' ἀγορεύω: 210

  ἤδη γὰρ τὰ ἴσασι θεοὶ καὶ πάντες Ἀχαιοί.

  ἀλλ' ἄγε μοι δότε νῆα θοὴν καὶ εἴκοσ' ἑταίρους,

  οἵ κέ μοι ἔνθα καὶ ἔνθα διαπρήσσωσι κέλευθον.

  εἶμι γὰρ ἐς Σπάρτην τε καὶ ἐς Πύλον ἠμαθόεντα

  νόστον πευσόμενος πατρὸς δὴν οἰχομένοιο, 215

  ἤν τίς μοι εἴπῃσι βροτῶν ἢ ὄσσαν ἀκούσω

  ἐκ Διός, ἥ τε μάλιστα φέρει κλέος ἀνθρώποισιν:

  εἰ μέν κεν πατρὸς βίοτον καὶ νόστον ἀκούσω,

  ἦ τ' ἄν, τρυχόμενός περ, ἔτι τλαίην ἐνιαυτόν:

  εἰ δέ κε τεθνηῶτος ἀκούσω μηδ' ἔτ' ἐόντος, 220

  νοστήσας δὴ ἔπειτα φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν

  σῆμά τέ οἱ χεύω καὶ ἐπὶ κτέρεα κτερεί̈ξω

  πολλὰ μάλ', ὅσσα ἔοικε, καὶ ἀνέρι μητέρα δώσω."

  ἦ τοι ὅ γ' ὣς εἰπὼν κατ' ἄρ' ἕζετο, τοῖσι δ' ἀνέστηr />
  Μέντωρ, ὅς ῥ' Ὀδυσῆος ἀμύμονος ἦεν ἑταῖρος, 225

  καὶ οἱ ἰὼν ἐν νηυσὶν ἐπέτρεπεν οἶκον ἅπαντα,

  πείθεσθαί τε γέροντι καὶ ἔμπεδα πάντα φυλάσσειν:

  ὅ σφιν ἐὺ φρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν:

  "κέκλυτε δὴ νῦν μευ, Ἰθακήσιοι, ὅττι κεν εἴπω:

  μή τις ἔτι πρόφρων ἀγανὸς καὶ ἤπιος ἔστω 230

  σκηπτοῦχος βασιλεύς, μηδὲ φρεσὶν αἴσιμα εἰδώς,

  ἀλλ' αἰεὶ χαλεπός τ' εἴη καὶ αἴσυλα ῥέζοι:

  ὡς οὔ τις μέμνηται Ὀδυσσῆος θείοιο

  λαῶν οἷσιν ἄνασσε, πατὴρ δ' ὣς ἤπιος ἦεν.

  ἀλλ' ἦ τοι μνηστῆρας ἀγήνορας οὔ τι μεγαίρω 235

  ἔρδειν ἔργα βίαια κακορραφίῃσι νόοιο:

  σφὰς γὰρ παρθέμενοι κεφαλὰς κατέδουσι βιαίως

  οἶκον Ὀδυσσῆος, τὸν δ' οὐκέτι φασὶ νέεσθαι.

  νῦν δ' ἄλλῳ δήμῳ νεμεσίζομαι, οἷον ἅπαντες

  ἧσθ' ἄνεῳ, ἀτὰρ οὔ τι καθαπτόμενοι ἐπέεσσι 240

  παύρους μνηστῆρας καταπαύετε πολλοὶ ἐόντες."

  τὸν δ' Εὐηνορίδης Λειώκριτος ἀντίον ηὔδα:

  "Μέντορ ἀταρτηρέ, φρένας ἠλεέ, ποῖον ἔειπες

  ἡμέας ὀτρύνων καταπαυέμεν. ἀργαλέον δὲ

  ἀνδράσι καὶ πλεόνεσσι μαχήσασθαι περὶ δαιτί. 245

  εἴ περ γάρ κ' Ὀδυσεὺς Ἰθακήσιος αὐτὸς ἐπελθὼν

  δαινυμένους κατὰ δῶμα ἑὸν μνηστῆρας ἀγαυοὺς

  ἐξελάσαι μεγάροιο μενοινήσει' ἐνὶ θυμῷ,

  οὔ κέν οἱ κεχάροιτο γυνή, μάλα περ χατέουσα,

  ἐλθόντ', ἀλλά κεν αὐτοῦ ἀεικέα πότμον ἐπίσποι, 250

  εἰ πλεόνεσσι μάχοιτο: σὺ δ' οὐ κατὰ μοῖραν ἔειπες.

  ἀλλ' ἄγε, λαοὶ μὲν σκίδνασθ' ἐπὶ ἔργα ἕκαστος,

  τούτῳ δ' ὀτρυνέει Μέντωρ ὁδὸν ἠδ' Ἁλιθέρσης,

  οἵ τέ οἱ ἐξ ἀρχῆς πατρώιοί εἰσιν ἑταῖροι.

  ἀλλ' ὀίω, καὶ δηθὰ καθήμενος ἀγγελιάων 255

  πεύσεται εἰν Ἰθάκῃ, τελέει δ' ὁδὸν οὔ ποτε ταύτην."

  ὣς ἄρ' ἐφώνησεν, λῦσεν δ' ἀγορὴν αἰψηρήν.

  οἱ μὲν ἄρ' ἐσκίδναντο ἑὰ πρὸς δώμαθ' ἕκαστος,

  μνηστῆρες δ' ἐς δώματ' ἴσαν θείου Ὀδυσῆος.

  Τηλέμαχος δ' ἀπάνευθε κιὼν ἐπὶ θῖνα θαλάσσης, 260

  χεῖρας νιψάμενος πολιῆς ἁλὸς εὔχετ' Ἀθήνῃ:

  "κλῦθί μευ, ὃ χθιζὸς θεὸς ἤλυθες ἡμέτερον δῶ

  καὶ μ' ἐν νηὶ κέλευσας ἐπ' ἠεροειδέα πόντον

  νόστον πευσόμενον πατρὸς δὴν οἰχομένοιο

  ἔρχεσθαι: τὰ δὲ πάντα διατρίβουσιν Ἀχαιοί, 265

  μνηστῆρες δὲ μάλιστα κακῶς ὑπερηνορέοντες."

  ὣς ἔφατ' εὐχόμενος, σχεδόθεν δέ οἱ ἦλθεν Ἀθήνη,

  Μέντορι εἰδομένη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ αὐδήν,

  καί μιν φωνήσασ' ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

  "Τηλέμαχ', οὐδ' ὄπιθεν κακὸς ἔσσεαι οὐδ' ἀνοήμων, 270

  εἰ δή τοι σοῦ πατρὸς ἐνέστακται μένος ἠύ,

  οἷος κεῖνος ἔην τελέσαι ἔργον τε ἔπος τε:

  οὔ τοι ἔπειθ' ἁλίη ὁδὸς ἔσσεται οὐδ' ἀτέλεστος.

  εἰ δ' οὐ κείνου γ' ἐσσὶ γόνος καὶ Πηνελοπείης,

  οὐ σέ γ' ἔπειτα ἔολπα τελευτήσειν, ἃ μενοινᾷς. 275

  παῦροι γάρ τοι παῖδες ὁμοῖοι πατρὶ πέλονται,

  οἱ πλέονες κακίους, παῦροι δέ τε πατρὸς ἀρείους.

  ἀλλ' ἐπεὶ οὐδ' ὄπιθεν κακὸς ἔσσεαι οὐδ' ἀνοήμων,

  οὐδέ σε πάγχυ γε μῆτις Ὀδυσσῆος προλέλοιπεν,

  ἐλπωρή τοι ἔπειτα τελευτῆσαι τάδε ἔργα. 280

  τῶ νῦν μνηστήρων μὲν ἔα βουλήν τε νόον τε

  ἀφραδέων, ἐπεὶ οὔ τι νοήμονες οὐδὲ δίκαιοι:

  οὐδέ τι ἴσασιν θάνατον καὶ κῆρα μέλαιναν,

  ὃς δή σφι σχεδόν ἐστιν, ἐπ' ἤματι πάντας ὀλέσθαι.

  σοὶ δ' ὁδὸς οὐκέτι δηρὸν ἀπέσσεται ἣν σὺ μενοινᾷς: 285

  τοῖος γάρ τοι ἑταῖρος ἐγὼ πατρώιός εἰμι,

  ὅς τοι νῆα θοὴν στελέω καὶ ἅμ' ἕψομαι αὐτός.

  ἀλλὰ σὺ μὲν πρὸς δώματ' ἰὼν μνηστῆρσιν ὁμίλει,

  ὅπλισσόν τ' ἤια καὶ ἄγγεσιν ἄρσον ἅπαντα,

  οἶνον ἐν ἀμφιφορεῦσι, καὶ ἄλφιτα, μυελὸν ἀνδρῶν, 290

  δέρμασιν ἐν πυκινοῖσιν: ἐγὼ δ' ἀνὰ δῆμον ἑταίρους

  αἶψ' ἐθελοντῆρας συλλέξομαι. εἰσὶ δὲ νῆες

  πολλαὶ ἐν ἀμφιάλῳ Ἰθάκῃ, νέαι ἠδὲ παλαιαί:

  τάων μέν τοι ἐγὼν ἐπιόψομαι ἥ τις ἀρίστη,

  ὦκα δ' ἐφοπλίσσαντες ἐνήσομεν εὐρέι πόντῳ." 295

  ὣς φάτ' Ἀθηναίη κούρη Διός: οὐδ' ἄρ' ἔτι δὴν

  Τηλέμαχος παρέμιμνεν, ἐπεὶ θεοῦ ἔκλυεν αὐδήν.

  βῆ δ' ἰέναι πρὸς δῶμα, φίλον τετιημένος ἦτορ,

  εὗρε δ' ἄρα μνηστῆρας ἀγήνορας ἐν μεγάροισιν,

  αἶγας ἀνιεμένους σιάλους θ' εὕοντας ἐν αὐλῇ. 300

  Ἀντίνοος δ' ἰθὺς γελάσας κίε Τηλεμάχοιο,

  ἔν τ' ἄρα οἱ φῦ χειρί, ἔπος τ' ἔφατ' ἔκ τ' ὀνόμαζε:

  "Τηλέμαχ' ὑψαγόρη, μένος ἄσχετε, μή τί τοι ἄλλο

  ἐν στήθεσσι κακὸν μελέτω ἔργον τε ἔπος τε,

  ἀλλά μοι ἐσθιέμεν καὶ πινέμεν, ὡς τὸ πάρος περ. 305

  ταῦτα δέ τοι μάλα πάντα τελευτήσουσιν Ἀχαιοί,

  νῆα καὶ ἐξαίτους ἐρέτας, ἵνα θᾶσσον ἵκηαι

  ἐς Πύλον ἠγαθ�
��ην μετ' ἀγαυοῦ πατρὸς ἀκουήν."

  τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

  "Ἀντίνο', οὔ πως ἔστιν ὑπερφιάλοισι μεθ' ὑμῖν 310

  δαίνυσθαί τ' ἀκέοντα καὶ εὐφραίνεσθαι ἕκηλον.

  ἦ οὐχ ἅλις ὡς τὸ πάροιθεν ἐκείρετε πολλὰ καὶ ἐσθλὰ

  κτήματ' ἐμά, μνηστῆρες, ἐγὼ δ' ἔτι νήπιος ἦα;

  νῦν δ' ὅτε δὴ μέγας εἰμὶ καὶ ἄλλων μῦθον ἀκούων

  πυνθάνομαι, καὶ δή μοι ἀέξεται ἔνδοθι θυμός, 315

  πειρήσω, ὥς κ' ὔμμι κακὰς ἐπὶ κῆρας ἰήλω,

  ἠὲ Πύλονδ' ἐλθών, ἢ αὐτοῦ τῷδ' ἐνὶ δήμῳ.

  εἶμι μέν, οὐδ' ἁλίη ὁδὸς ἔσσεται ἣν ἀγορεύω,

  ἔμπορος: οὐ γὰρ νηὸς ἐπήβολος οὐδ' ἐρετάων

  γίγνομαι: ὥς νύ που ὔμμιν ἐείσατο κέρδιον εἶναι." 320

  ἦ ῥα, καὶ ἐκ χειρὸς χεῖρα σπάσατ' Ἀντινόοιο

  ῥεῖα: μνηστῆρες δὲ δόμον κάτα δαῖτα πένοντο.

  οἱ δ' ἐπελώβευον καὶ ἐκερτόμεον ἐπέεσσιν.

  ὧδε δέ τις εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων:

  "ἦ μάλα Τηλέμαχος φόνον ἡμῖν μερμηρίζει. 325

  ἤ τινας ἐκ Πύλου ἄξει ἀμύντορας ἠμαθόεντος

  ἢ ὅ γε καὶ Σπάρτηθεν, ἐπεί νύ περ ἵεται αἰνῶς:

  ἠὲ καὶ εἰς Ἐφύρην ἐθέλει, πίειραν ἄρουραν,

  ἐλθεῖν, ὄφρ' ἔνθεν θυμοφθόρα φάρμακ' ἐνείκῃ,

  ἐν δὲ βάλῃ κρητῆρι καὶ ἡμέας πάντας ὀλέσσῃ." 330

  ἄλλος δ' αὖτ' εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων: