Complete Works of Homer

by Homer

  μή μιν κερτομέωσιν, ἐμοὶ δ' ἄχος ἔσσεται αἰνόν.

  πρῆξαι δ' ἀργαλέον τι μετὰ πλεόνεσσιν ἐόντα

  ἄνδρα καὶ ἴφθιμον, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτεροί εἰσι."

  τὸν δ' αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς: 90

  "ὦ φίλ', ἐπεί θήν μοι καὶ ἀμείψασθαι θέμις ἐστίν,

  ἦ μάλα μευ καταδάπτετ' ἀκούοντος φίλον ἦτορ,

  οἷά φατε μνηστῆρας ἀτάσθαλα μηχανάασθαι

  ἐν μεγάροις, ἀέκητι σέθεν τοιούτου ἐόντος.

  εἰπέ μοι ἠὲ ἑκὼν ὑποδάμνασαι, ἦ σέ γε λαοὶ 95

  ἐχθαίρουσ' ἀνὰ δῆμον, ἐπισπόμενοι θεοῦ ὀμφῇ,

  ἦ τι κασιγνήτοις ἐπιμέμφεαι, οἷσί περ ἀνὴρ

  μαρναμένοισι πέποιθε, καὶ εἰ μέγα νεῖκος ὄρηται.

  αἲ γάρ ἐγὼν οὕτω νέος εἴην τῷδ' ἐπὶ θυμῷ,

  ἢ παῖς ἐξ Ὀδυσῆος ἀμύμονος ἠὲ καὶ αὐτός: 100

  αὐτίκ' ἔπειτ' ἀπ' ἐμεῖο κάρη τάμοι ἀλλότριος φώς,

  εἰ μὴ ἐγὼ κείνοισι κακὸν πάντεσσι γενοίμην,

  ἐλθὼν ἐς μέγαρον Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος.

  εἰ δ' αὖ με πληθυῖ δαμασαίατο μοῦνον ἐόντα,

  βουλοίμην κ' ἐν ἐμοῖσι κατακτάμενος μεγάροισι 105

  τεθνάμεν ἢ τάδε γ' αἰὲν ἀεικέα ἔργ' ὁράασθαι,

  ξείνους τε στυφελιζομένους δμῳάς τε γυναῖκας

  ῥυστάζοντας ἀεικελίως κατὰ δώματα καλά,

  καὶ οἶνον διαφυσσόμενον, καὶ σῖτον ἔδοντας

  μὰψ αὔτως, ἀτέλεστον, ἀνηνύστῳ ἐπὶ ἔργῳ." 110

  τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

  "τοιγὰρ ἐγώ τοι, ξεῖνε, μάλ' ἀτρεκέως ἀγορεύσω.

  οὔτε τί μοι πᾶς δῆμος ἀπεχθόμενος χαλεπαίνει,

  οὔτε κασιγνήτοις ἐπιμέμφομαι, οἷσί περ ἀνὴρ

  μαρναμένοισι πέποιθε, καὶ εἰ μέγα νεῖκος ὄρηται. 115

  ὧδε γὰρ ἡμετέρην γενεὴν μούνωσε Κρονίων:

  μοῦνον Λαέρτην Ἀρκείσιος υἱὸν ἔτικτε,

  μοῦνον δ' αὖτ' Ὀδυσῆα πατὴρ τέκεν: αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

  μοῦνον ἔμ' ἐν μεγάροισι τεκὼν λίπεν οὐδ' ἀπόνητο.

  τῷ νῦν δυσμενέες μάλα μυρίοι εἴσ' ἐνὶ οἴκῳ. 120

  ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι,

  Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ,

  ἠδ' ὅσσοι κραναὴν Ἰθάκην κάτα κοιρανέουσι,

  τόσσοι μητέρ' ἐμὴν μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον.

  ἡ δ' οὔτ' ἀρνεῖται στυγερὸν γάμον οὔτε τελευτὴν 125

  ποιῆσαι δύναται: τοὶ δὲ φθινύθουσιν ἔδοντες

  οἶκον ἐμόν: τάχα δή με διαρραίσουσι καὶ αὐτόν.

  ἀλλ' ἦ τοι μὲν ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται:

  ἄττα, σὺ δ' ἔρχεο θᾶσσον, ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ

  εἴφ' ὅτι οἱ σῶς εἰμὶ καὶ ἐκ Πύλου εἰλήλουθα. 130

  αὐτὰρ ἐγὼν αὐτοῦ μενέω, σὺ δὲ δεῦρο νέεσθαι,

  οἴῃ ἀπαγγείλας: τῶν δ' ἄλλων μή τις Ἀχαιῶν

  πευθέσθω: πολλοὶ γὰρ ἐμοὶ κακὰ μηχανόωνται."

  τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφης, Εὔμαιε συβῶτα:

  "γιγνώσκω, φρονέω: τά γε δὴ νοέοντι κελεύεις. 135

  ἀλλ' ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον,

  ἦ καὶ Λαέρτῃ αὐτὴν ὁδὸν ἄγγελος ἔλθω

  δυσμόρῳ, ὃς τῆος μὲν Ὀδυσσῆος μέγ' ἀχεύων

  ἔργα τ' ἐποπτεύεσκε μετὰ δμώων τ' ἐνὶ οἴκῳ

  πῖνε καὶ ἦσθ', ὅτε θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀνώγοι: 140

  αὐτὰρ νῦν, ἐξ οὗ σύ γε ᾤχεο νηὶ̈ Πύλονδε,

  οὔ πω μίν φασιν φαγέμεν καὶ πιέμεν αὔτως,

  οὐδ' ἐπὶ ἔργα ἰδεῖν, ἀλλὰ στοναχῇ τε γόῳ τε

  ἧσται ὀδυρόμενος, φθινύθει δ' ἀμφ' ὀστεόφι χρώς."

  τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα: 145

  "ἄλγιον, ἀλλ' ἔμπης μιν ἐάσομεν, ἀχνύμενοί περ:

  εἰ γὰρ πως εἴη αὐτάγρετα πάντα βροτοῖσι,

  πρῶτόν κεν τοῦ πατρὸς ἑλοίμεθα νόστιμον ἦμαρ.

  ἀλλὰ σύ γ' ἀγγείλας ὀπίσω κίε, μηδὲ κατ' ἀγροὺς

  πλάζεσθαι μετ' ἐκεῖνον: ἀτὰρ πρὸς μητέρα εἰπεῖν 150

  ἀμφίπολον ταμίην ὀτρυνέμεν ὅττι τάχιστα

  κρύβδην: κείνη γὰρ κεν ἀπαγγείλειε γέροντι."

  ἦ ῥα καὶ ὦρσε συφορβόν: ὁ δ' εἵλετο χερσὶ πέδιλα,

  δησάμενος δ' ὑπὸ ποσσὶ πόλινδ' ἴεν. οὐδ' ἄρ' Ἀθήνην

  λῆθεν ἀπὸ σταθμοῖο κιὼν Εὔμαιος ὑφορβός, 155

  ἀλλ' ἥ γε σχεδὸν ἦλθε: δέμας δ' ἤϊκτο γυναικὶ

  καλῇ τε μεγάλῃ τε καὶ ἀγλαὰ ἔργα ἰδυίῃ.

  στῆ δὲ κατ' ἀντίθυρον κλισίης Ὀδυσῆϊ φανεῖσα:

  οὐδ' ἄρα Τηλέμαχος ἴδεν ἀντίον οὐδ' ἐνόησεν,

  οὐ γὰρ πω πάντεσσι θεοὶ φαίνονται ἐναργεῖς, 160

  ἀλλ' Ὀδυσεύς τε κύνες τε ἴδον, καί ῥ' οὐχ ὑλάοντο

  κνυζηθμῷ δ' ἑτέρωσε διὰ σταθμοῖο φόβηθεν.

  ἡ δ' ἄρ' ἐπ' ὀφρύσι νεῦσε: νόησε δὲ δῖος Ὀδυσσεύς,

  ἐκ δ' ἦλθεν μεγάροιο παρὲκ μέγα τειχίον αὐλῆς,

  στῆ δὲ πάροιθ' αὐτῆς: τὸν δὲ προσέειπεν Ἀθήνη: 165

  "διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν' Ὀδυσσεῦ.

  ἤδη νῦν σῷ παιδὶ ἔπος φάο μηδ' ἐπίκευθε,

  ὡς ἄν μνηστῆρσιν θάνατον καὶ κῆρ' ἀραρόντε

  ἔρχησθον προτὶ ἄστυ περικλυτόν: οὐδ' ἐγὼ αὐτὴ

&n
bsp; δηρὸν ἀπὸ σφῶϊν ἔσομαι μεμαυῖα μάχεσθαι." 170

  ἦ καὶ χρυσείῃ ῥάβδῳ ἐπεμάσσατ' Ἀθήνη.

  φᾶρος μέν οἱ πρῶτον ἐϋπλυνὲς ἠδὲ χιτῶνα

  θῆκ' ἀμφὶ στήθεσσι, δέμας δ' ὤφελλε καὶ ἥβην.

  ἂψ δὲ μελαγχροιὴς γένετο, γναθμοὶ δὲ τάνυσθεν,

  κυάνεαι δ' ἐγένοντο γενειάδες ἀμφὶ γένειον. 175

  ἡ μὲν ἄρ' ὣς ἔρξασα πάλιν κίεν: αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

  ἤϊεν ἐς κλισίην: θάμβησε δέ μιν φίλος υἱός,

  ταρβήσας δ' ἑτέρωσε βάλ' ὄμματα, μὴ θεὸς εἴη,

  καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

  "ἀλλοῖός μοι, ξεῖνε, φάνης νέον ἠὲ πάροιθεν, 180

  ἄλλα δὲ εἵματ' ἔχεις, καί τοι χρὼς οὐκέθ' ὁμοῖος.

  ἦ μάλα τις θεός ἐσσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν:

  ἀλλ' ἵληθ', ἵνα τοι κεχαρισμένα δώομεν ἱρὰ

  ἠδὲ χρύσεα δῶρα, τετυγμένα: φείδεο δ' ἡμέων"

  τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς: 185

  "οὔ τίς τοι θεός εἰμι: τί μ' ἀθανάτοισιν ἐί̈σκεις;

  ἀλλὰ πατὴρ τεός εἰμι, τοῦ εἵνεκα σὺ στεναχίζων

  πάσχεις ἄλγεα πολλά, βίας ὑποδέγμενος ἀνδρῶν."

  ὣς ἄρα φωνήσας υἱὸν κύσε, κὰδ δὲ παρειῶν

  δάκρυον ἧκε χαμᾶζε: πάρος δ' ἔχε νωλεμὲς αἰεί. 190

  Τηλέμαχος δ', οὐ γάρ πω ἐπείθετο ὃν πατέρ' εἶναι,

  ἐξαῦτίς μιν ἔπεσσιν ἀμειβόμενος προσέειπεν:

  "οὐ σύ γ' Ὀδυσσεύς ἐσσι, πατὴρ ἐμός, ἀλλά με δαίμων

  θέλγει, ὄφρ' ἔτι μᾶλλον ὀδυρόμενος στεναχίζω.

  οὐ γάρ πως ἂν θνητὸς ἀνὴρ τάδε μηχανόῳτο 195

  ᾧ αὐτοῦ γε νόῳ, ὅτε μὴ θεὸς αὐτὸς ἐπελθὼν

  ῥηϊδίως ἐθέλων θείη νέον ἠὲ γέροντα.

  ἦ γάρ τοι νέον ἦσθα γέρων καὶ ἀεικέα ἕσσο:

  νῦν δὲ θεοῖσιν ἔοικας, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι."

  τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς: 200

  "Τηλέμαχ', οὔ σε ἔοικε φίλον πατέρ ἔνδον ἐόντα

  οὔτε τι θαυμάζειν περιώσιον οὔτ' ἀγάασθαι:

  οὐ μὲν γάρ τοι ἔτ' ἄλλος ἐλεύσεται ἐνθάδ' Ὀδυσσεύς,

  ἀλλ' ὅδ' ἐγὼ τοιόσδε, παθὼν κακά, πολλὰ δ' ἀληθείς,

  ἤλυθον εἰκοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν. 205

  αὐτάρ τοι τόδε ἔργον Ἀθηναίης ἀγελείης,

  ἥ τέ με τοῖον ἔθηκεν, ὅπως ἐθέλει, δύναται γὰρ,

  ἄλλοτε μὲν πτωχῷ ἐναλίγκιον, ἄλλοτε δ' αὖτε

  ἀνδρὶ νέῳ καὶ καλὰ περὶ χροὶ̈ εἵματ' ἔχοντι.

  ῥηί̈διον δὲ θεοῖσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν, 210

  ἠμὲν κυδῆναι θνητὸν βροτὸν ἠδὲ κακῶσαι."

  ὣς ἄρα φωνήσας κατ' ἄρ' ἕζετο, Τηλέμαχος δὲ

  ἀμφιχυθεὶς πατέρ' ἐσθλὸν ὀδύρετο, δάκρυα λείβων,

  ἀμφοτέροισι δὲ τοῖσιν ὑφ' ἵμερος ὦρτο γόοιο:

  κλαῖον δὲ λιγέως, ἀδινώτερον ἤ τ' οἰωνοί, 215

  φῆναι ἢ αἰγυπιοὶ γαμψώνυχες, οἷσί τε τέκνα

  ἀγρόται ἐξείλοντο πάρος πετεηνὰ γενέσθαι:

  ὣς ἄρα τοί γ' ἐλεεινὸν ὑπ' ὀφρύσι δάκρυον εἶβον.

  καί νύ κ' ὀδυρομένοισιν ἔδυ φάος ἠελίοιο,

  εἰ μὴ Τηλέμαχος προσεφώνεεν ὃν πατέρ' αἶψα: 220

  "ποίῃ γὰρ νῦν δεῦρο, πάτερ φίλε, νηί̈ σε ναῦται

  ἤγαγον εἰς Ἰθάκην; τίνες ἔμμεναι εὐχετόωντο;

  οὐ μὲν γάρ τί σε πεζὸν ὀί̈ομαι ἐνθάδ' ἱκέσθαι."

  τὸν δ' αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς:

  "τοιγὰρ ἐγώ τοι, τέκνον, ἀληθείην καταλέξω. 225

  Φαίηκές μ' ἄγαγον ναυσίκλυτοι, οἵ τε καὶ ἄλλους

  ἀνθρώπους πέμπουσιν, ὅτις σφέας εἰσαφίκηται:

  καί μ' εὕδοντ' ἐν νηὶ̈ θοῇ ἐπὶ πόντον ἄγοντες

  κάτθεσαν εἰς Ἰθάκην, ἔπορον δέ μοι ἀγλαὰ δῶρα,

  χαλκόν τε χρυσόν τε ἅλις ἐσθῆτά θ' ὑφαντήν. 230

  καὶ τὰ μὲν ἐν σπήεσσι θεῶν ἰότητι κέονται:

  νῦν αὖ δεῦρ' ἱκόμην ὑποθημοσύνῃσιν Ἀθήνης,

  ὄφρα κε δυσμενέεσσι φόνου πέρι βουλεύσωμεν.

  ἀλλ' ἄγε μοι μνηστῆρας ἀριθμήσας κατάλεξον,

  ὄφρ' εἰδέω ὅσσοι τε καὶ οἵ τινες ἀνέρες εἰσί: 235

  καί κεν ἐμὸν κατὰ θυμὸν ἀμύμονα μερμηρίξας

  φράσσομαι, ἤ κεν νῶϊ δυνησόμεθ' ἀντιφέρεσθαι

  μούνω ἄνευθ' ἄλλων, ἦ καὶ διζησόμεθ' ἄλλους."

  τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

  "ὦ πάτερ, ἦ τοι σεῖο μέγα κλέος αἰὲν ἄκουον, 240

  χεῖράς τ' αἰχμητὴν ἔμεναι καὶ ἐπίφρονα βουλήν:

  ἀλλὰ λίην μέγα εἶπες: ἄγη μ' ἔχει: οὐδέ κεν εἴη

  ἄνδρε δύω πολλοῖσι καὶ ἰφθίμοισι μάχεσθαι.

  μνηστήρων δ' οὔτ' ἂρ δεκὰς ἀτρεκὲς οὔτε δύ' οἶαι,

  ἀλλὰ πολὺ πλέονες: τάχα δ' εἴσεαι ἐνθάδ' ἀριθμόν. 245

  ἐκ μὲν Δουλιχίοιο δύω καὶ πεντήκοντα

  κοῦροι κεκριμένοι, ἓξ δὲ δρηστῆρες ἕπονται:

  ἐκ δὲ Σάμης πίσυρές τε καὶ εἴκοσι φῶτες ἔασιν,

  ἐκ δὲ Ζακύνθου ἔασιν ἐείκοσι κοῦροι Ἀχαιῶν,

  ἐκ δ' αὐτῆς Ἰθάκης δυοκαίδεκα πάντες ἄριστοι, 250

  καί σφιν ἅμ' ἐστὶ Μέδων κῆρυξ καὶ θεῖος ἀοιδὸς

  καὶ δοιὼ θεράποντε, δαήμονε δ
αιτροσυνάων.

  τῶν εἴ κεν πάντων ἀντήσομεν ἔνδον ἐόντων,

  μὴ πολύπικρα καὶ αἰνὰ βίας ἀποτίσεαι ἐλθών.

  ἀλλὰ σύ γ', εἰ δύνασαί τιν' ἀμύντορα μερμηρίξαι, 255

  φράζευ, ὅ κέν τις νῶϊν ἀμύνοι πρόφρονι θυμῷ."

  τὸν δ' αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς:

  "τοιγὰρ ἐγὼν ἐρέω, σὺ δὲ σύνθεο καί μευ ἄκουσον:

  καὶ φράσαι ἤ κεν νῶϊν Ἀθήνη σὺν Διὶ πατρὶ

  ἀρκέσει, ἦέ τιν' ἄλλον ἀμύντορα μερμηρίξω." 260

  τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

  "ἐσθλώ τοι τούτω γ' ἐπαμύντορε, τοὺς ἀγορεύεις,

  ὕψι περ ἐν νεφέεσσι καθημένω: ὥ τε καὶ ἄλλοις

  ἀνδράσι τε κρατέουσι καὶ ἀθανάτοισι θεοῖσι."

  τὸν δ' αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς: 265

  "οὐ μέν τοι κείνω γε πολὺν χρόνον ἀμφὶς ἔσεσθον

  φυλόπιδος κρατερῆς, ὁπότε μνηστῆρσι καὶ ἡμῖν

  ἐν μεγάροισιν ἐμοῖσι μένος κρίνηται Ἄρηος.

  ἀλλὰ σὺ μὲν νῦν ἔρχευ ἅμ' ἠοῖ φαινομένηφιν

  οἴκαδε, καὶ μνηστῆρσιν ὑπερφιάλοισιν ὁμίλει: 270

  αὐτὰρ ἐμὲ προτὶ ἄστυ συβώτης ὕστερον ἄξει,

  πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιον ἠδὲ γέροντι.

  εἰ δέ μ' ἀτιμήσουσι δόμον κάτα, σὸν δὲ φίλον κῆρ

  τετλάτω ἐν στήθεσσι κακῶς πάσχοντος ἐμεῖο,

  ἤν περ καὶ διὰ δῶμα ποδῶν ἕλκωσι θύραζε 275