Complete Works of Euripides
Page 169
ἔσταν δὲ λαμπρὼ χρῶμά τ᾽ οὐκ ἠλλαξάτην
μαργῶντ᾽ ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἱέναι δόρυ.
παρεξιόντες δ᾽ ἄλλος ἄλλοθεν φίλων
λόγοις ἐθάρσυνόν τε κἀξηύδων τάδε:
1250 Πολύνεικες, ἐν σοὶ Ζηνὸς ὀρθῶσαι βρέτας
τρόπαιον Ἄργει τ᾽ εὐκλεᾶ δοῦναι λόγον:
Ἐτεοκλέα δ᾽ αὖ: νῦν πόλεως ὑπερμαχεῖς,
νῦν καλλίνικος γενόμενος σκήπτρων κρατεῖς.
τάδ᾽ ἠγόρευον παρακαλοῦντες ἐς μάχην.
1255 μάντεις δὲ μῆλ᾽ ἔσφαζον, ἐμπύρους τ᾽ ἀκμὰς
ῥήξεις τ᾽ ἐνώμων ὑγρότητ᾽ ἐναντίαν
ἄκραν τε λαμπάδ᾽, ἣ δυοῖν ὅρους ἔχει,
νίκης τε σῆμα καὶ τὸ τῶν ἡσσωμένων.
ἀλλ᾽, εἴ τιν᾽ ἀλκὴν ἢ σοφοὺς ἔχεις λόγους
1260 ἢ φίλτρ᾽ ἐπῳδῶν, στεῖχ᾽, ἐρήτυσον τέκνα
δεινῆς ἁμίλλης: ὡς ὁ κίνδυνος μέγας:
κἄπαθλα δεινὰ δάκρυά σοι γενήσεται
δισσοῖν στερείσῃ τῇδ᾽ ἐν ἡμέρᾳ τέκνοιν.
Ἰοκάστη
ὦ τέκνον ἔξελθ᾽ Ἀντιγόνη δόμων πάρος:
1265 οὐκ ἐν χορείαις οὐδὲ παρθενεύμασι
νῦν σοι προχωρεῖ δαιμόνων κατάστασις,
ἀλλ᾽ ἄνδρ᾽ ἀρίστω καὶ κασιγνήτω σέθεν
ἐς θάνατον ἐκνεύοντε κωλῦσαί σε δεῖ
ξὺν μητρὶ τῇ σῇ μὴ πρὸς ἀλλήλοιν θανεῖν.
Ἀντιγόνη
1270 τίν᾽, ὦ τεκοῦσα μῆτερ, ἔκπληξιν νέαν
φίλοις ἀυτεῖς τῶνδε δωμάτων πάρος;
Ἰοκάστη
ὦ θύγατερ, ἔρρει σῶν κασιγνήτων βίος.
Ἀντιγόνη
πῶς εἶπας;
Ἰοκάστη
αἰχμὴν ἐς μίαν καθέστατον.
Ἀντιγόνη
οἲ ‘γώ, τί λέξεις, μῆτερ;
Ἰοκάστη
οὐ φίλ᾽, ἀλλ᾽ ἕπου.
Ἀντιγόνη
1275 ποῖ, παρθενῶνας ἐκλιποῦσ᾽;
Ἰοκάστη
ἀνὰ στρατόν.
Ἀντιγόνη
αἰδούμεθ᾽ ὄχλον.
Ἰοκάστη
οὐκ ἐν αἰσχύνῃ τὰ σά.
Ἀντιγόνη
δράσω δὲ δὴ τί;
Ἰοκάστη
συγγόνων λύσεις ἔριν.
Ἀντιγόνη
τί δρῶσα, μῆτερ;
Ἰοκάστη
προσπίτνουσ᾽ ἐμοῦ μέτα.
Ἀντιγόνη
ἡγοῦ σὺ πρὸς μεταίχμι᾽: οὐ μελλητέον.
Ἰοκάστη
1280 ἔπειγ᾽ ἔπειγε, θύγατερ: ὡς, ἢν μὲν φθάσω
παῖδας πρὸ λόγχης, οὑμὸς ἐν φάει βίος:
θανοῦσι δ᾽ αὐτοῖς συνθανοῦσα κείσομαι.
Χορός
αἰαῖ αἰαῖ, τρομερὰν φρίκᾳ
1285 τρομερὰν φρέν᾽ ἔχω: διὰ σάρκα δ᾽ ἐμὰν
ἔλεος ἔλεος ἔμολε μα-
τέρος δειλαίας.
δίδυμα τέκεα πότερος ἄρα
πότερον αἱμάξει —
1290 ἰώ μοι πόνων, ἰὼ Ζεῦ, ἰὼ γᾶ —
ὁμογενῆ δέραν, ὁμογενῆ ψυχὰν
δι᾽ ἀσπίδων, δι᾽ αἱμάτων;
τάλαιν᾽ ἐγὼ τάλαινα, πό-
1295 τερον ἄρα νέκυν ὀλόμενον ἰαχήσω;
Χορός
φεῦ δᾶ φεῦ δᾶ, δίδυμοι θῆρες,
φόνιαι ψυχαὶ δορὶ παλλόμεναι
πέσεα πέσεα δάι᾽ αὐ-
τίχ᾽ αἱμάξετον.
1300 τάλανες, ὅ τι ποτὲ μονομάχον
ἐπὶ φρέν᾽ ἠλθέτην,
βοᾷ βαρβάρῳ στενακτὰν ἰαχὰν
μελομέναν νεκροῖς δάκρυσι θρηνήσω.
σχεδὸν τύχα πέλας φόνου:
1305 κρινεῖ φάος τὸ μέλλον. ἄ-
ποτμος ἄποτμος ὁ φόνος ἕνεκ᾽ Ἐρινύων.
ἀλλὰ γὰρ Κρέοντα λεύσσω τόνδε δεῦρο συννεφῆ
πρὸς δόμους στείχοντα, παύσω τοὺς παρεστῶτας γόους.
Κρέων
1310 οἴμοι, τί δράσω; πότερ᾽ ἐμαυτὸν ἢ πόλιν
στένω δακρύσας, ἣν πέριξ ἔχει νέφος
[τοιοῦτον ὥστε δι᾽ Ἀχέροντος ἱέναι;]
ἐμός τε γὰρ παῖς γῆς ὄλωλ᾽ ὑπερθανών,
τοὔνομα λαβὼν γενναῖον, ἀνιαρὸν δ᾽ ἐμοί:
1315 ὃν ἄρτι κρημνῶν ἐκ δρακοντείων ἑλὼν
αὐτοσφαγῆ δύστηνος ἐκόμισ᾽ ἐν χεροῖν,
βοᾷ δὲ δῶμα πᾶν: ἐγὼ δ᾽ ἥκω μέτα
γέρων ἀδελφὴν γραῖαν Ἰοκάστην, ὅπως
λούσῃ προθῆταί τ᾽ οὐκέτ᾽ ὄντα παῖδ᾽ ἐμόν.
1320 τοῖς γὰρ θανοῦσι χρὴ τὸν οὐ τεθνηκότα
τιμὰς διδόντα χθόνιον εὐσεβεῖν θεόν.
Χορός
βέβηκ᾽ ἀδελφὴ σή, Κρέων, ἔξω δόμων
κόρη τε μητρὸς Ἀντιγόνη κοινῷ ποδί.
Κρέων
ποῖ; κἀπὶ ποίαν συμφοράν; σήμαινέ μοι.
Χορός
1325 ἤκουσε τέκνα μονομάχῳ μέλλειν δορὶ
ἐς ἀσπίδ᾽ ἥξειν βασιλικῶν δόμων ὕπερ.
Κρέων
πῶς φῄς; νέκυν τοι παιδὸς ἀγαπάζων ἐμοῦ
οὐκ ἐς τόδ᾽ ἦλθον ὥστε καὶ τάδ᾽ εἰδέναι.
Χορός
ἀλλ᾽ οἴχεται μὲν σὴ κασιγνήτη πάλαι:
1330 δοκῶ δ᾽ ἀγῶνα τὸν περὶ ψυχῆς, Κρέον,
ἤδη πεπρᾶχθαι παισὶ τοῖσιν Οἰδίπου.
Κρέων
οἴμοι, τὸ μὲν σημεῖον εἰσορῶ τόδε,
σκυθρωπὸν ὄμμα καὶ πρόσωπον ἀγγέλου
στείχοντος, ὃς πᾶν ἀγγελεῖ τὸ δρώμενον.
Ἄγγελος
1335 ὦ τάλας ἐγώ, τίν᾽ εἴπω μῦθον ἢ τίνας γόους;
Κρέων
οἰχόμεσθ᾽: οὐκ εὐπροσώποις φροιμίοις ἄρχῃ λόγου.
Ἄγγελος
ὦ τάλας, δισσῶς ἀυτῶ: μεγ�
�λα γὰρ φέρω κακά.
Κρέων
πρὸς πεπραγμένοισιν ἄλλοις πήμασιν. λέγεις δὲ τί;
Ἄγγελος
οὐκέτ᾽ εἰσὶ σῆς ἀδελφῆς παῖδες ἐν φάει, Κρέον.
Κρέων
1340 αἰαῖ:
μεγάλα μοι θροεῖς πάθεα καὶ πόλει.
ὦ δώματ᾽ εἰσηκούσατ᾽ Οἰδίπου τάδε
παίδων ὁμοίαις συμφοραῖς ὀλωλότων;
Χορός
ὥστ᾽ ἂν δακρῦσαί γ᾽, εἰ φρονοῦντ᾽ ἐτύγχανεν.
Κρέων
1345 οἴμοι ξυμφορᾶς βαρυποτμωτάτας,
[οἴμοι κακῶν δύστηνος: ὦ τάλας ἐγώ.]
Ἄγγελος
εἰ καὶ τὰ πρὸς τούτοισί γ᾽ εἰδείης κακά.
Κρέων
καὶ πῶς γένοιτ᾽ ἂν τῶνδε δυσποτμώτερα;
Ἄγγελος
τέθνηκ᾽ ἀδελφὴ σὴ δυοῖν παίδοιν μέτα.
Χορός
1350 ἀνάγετ᾽ ἀνάγετε κωκυ-
τόν, ἐπὶ κάρα τε λευκοπήχεις κτύπους χεροῖν.
Κρέων
ὦ τλῆμον, οἷον τέρμον᾽, Ἰοκάστη, βίου
γάμων τε τῶν σῶν Σφιγγὸς αἰνιγμοὺς ἔτλης.
πῶς καὶ πέπρακται διπτύχων παίδων φόνος
1355 ἀρᾶς τ᾽ ἀγώνισμ᾽ Οἰδίπου; σήμαινέ μοι.
Ἄγγελος
Ἄγγελος
τὰ μὲν πρὸ πύργων εὐτυχήματα χθονὸς
οἶσθ᾽: οὐ μακρὰν γὰρ τειχέων περιπτυχαί.
[ὥστ᾽ οὐχ ἅπαντά σ᾽ εἰδέναι τὰ δρώμενα.]
ἐπεὶ δὲ χαλκέοις σῶμ᾽ ἐκοσμήσανθ᾽ ὅπλοις
1360 οἱ τοῦ γέροντος Οἰδίπου νεανίαι,
ἔστησαν ἐλθόντ᾽ ἐς μέσον μεταίχμιον
[δισσὼ στρατηγὼ καὶ διπλὼ στρατηλάτα]
ὡς εἰς ἀγῶνα μονομάχου τ᾽ ἀλκὴν δορός.
βλέψας δ᾽ ἐπ᾽ Ἄργος ἧκε Πολυνείκης ἀράς:
1365 ὦ πότνι᾽ Ἥρα — σὸς γάρ εἰμ᾽, ἐπεὶ γάμοις
ἔζευξ᾽ Ἀδράστου παῖδα καὶ ναίω χθόνα —
δός μοι κτανεῖν ἀδελφόν, ἀντήρη δ᾽ ἐμὴν
καθαιματῶσαι δεξιὰν νικηφόρον: —
[αἴσχιστον αἰτῶν στέφανον, ὁμογενῆ κτανεῖν.
1370 πολλοῖς δ᾽ ἐπῄει δάκρυα τῆς τύχης ὅση,
κἄβλεψαν ἀλλήλοισι διαδόντες κόρας.]
Ἐτεοκλέης δὲ Παλλάδος χρυσάσπιδος
βλέψας πρὸς οἶκον ηὔξατ᾽: ὦ Διὸς κόρη,
δὸς ἔγχος ἡμῖν καλλίνικον ἐκ χερὸς
1375 ἐς στέρν᾽ ἀδελφοῦ τῆσδ᾽ ἀπ᾽ ὠλένης βαλεῖν
κτανεῖν θ᾽ ὃς ἦλθε πατρίδα πορθήσων ἐμήν.
ἐπεὶ δ᾽ ἀφείθη πυρσὸς ὣς Τυρσηνικῆς
σάλπιγγος ἠχὴ σῆμα φοινίου μάχης,
ᾖξαν δράμημα δεινὸν ἀλλήλοις ἔπι:
1380 κάπροι δ᾽ ὅπως θήγοντες ἀγρίαν γένυν
ξυνῆψαν, ἀφρῷ διάβροχοι γενειάδας:
ᾖσσον δὲ λόγχαις: ἀλλ᾽ ὑφίζανον κύκλοις,
ὅπως σίδηρος ἐξολισθάνοι μάτην.
εἰ δ᾽ ὄμμ᾽ ὑπερσχὸν ἴτυος ἅτερος μάθοι,
1385 λόγχην ἐνώμα, στόματι προφθῆναι θέλων.
ἀλλ᾽ εὖ προσῆγον ἀσπίδων κεγχρώμασιν
ὀφθαλμόν, ἀργὸν ὥστε γίγνεσθαι δόρυ.
πλείων δὲ τοῖς ὁρῶσιν ἐστάλασσ᾽ ἱδρὼς
ἢ τοῖσι δρῶσι, διὰ φίλων ὀρρωδίαν.
1390
Ἐτεοκλέης δὲ ποδὶ μεταψαίρων πέτρον
ἴχνους ὑπόδρομον, κῶλον ἐκτὸς ἀσπίδος
τίθησι: Πολυνείκης δ᾽ ἀπήντησεν δορί,
πληγὴν σιδήρῳ παραδοθεῖσαν εἰσιδών,
κνήμην τε διεπέρασεν Ἀργεῖον δόρυ:
1395 στρατὸς δ᾽ ἀνηλάλαξε Δαναϊδῶν ἅπας.
κἀν τῷδε μόχθῳ γυμνὸν ὦμον εἰσιδὼν
ὁ πρόσθε τρωθεὶς στέρνα Πολυνείκους βίᾳ
διῆκε λόγχην, κἀπέδωκεν ἡδονὰς
Κάδμου πολίταις, ἀπὸ δ᾽ ἔθραυσ᾽ ἄκρον δόρυ.
1400 ἐς δ᾽ ἄπορον ἥκων δορὸς ἐπὶ σκέλος πάλιν
χωρεῖ, λαβὼν δ᾽ ἀφῆκε μάρμαρον πέτρον
μέσον δ᾽ ἄκοντ᾽ ἔθραυσεν: ἐξ ἴσου δ᾽ Ἄρης
ἦν, κάμακος ἀμφοῖν χεῖρ᾽ ἀπεστερημένοιν.
ἔνθεν δὲ κώπας ἁρπάσαντε φασγάνων
1405 ἐς ταὐτὸν ἧκον, συμβαλόντε δ᾽ ἀσπίδας
πολὺν ταραγμὸν ἀμφιβάντ᾽ εἶχον μάχης.
καί πως νοήσας Ἐτεοκλῆς τὸ Θεσσαλὸν
ἐσήγαγεν σόφισμ᾽ ὁμιλίᾳ χθονός.
ἐξαλλαγεὶς γὰρ τοῦ παρεστῶτος πόνου,
1410 λαιὸν μὲν ἐς τοὔπισθεν ἀμφέρει πόδα,
πρόσω τὰ κοῖλα γαστρὸς εὐλαβούμενος,
προβὰς δὲ κῶλον δεξιὸν δι᾽ ὀμφαλοῦ
καθῆκεν ἔγχος σφονδύλοις τ᾽ ἐνήρμοσεν.
ὁμοῦ δὲ κάμψας πλευρὰ καὶ νηδὺν τάλας
1415 σὺν αἱματηραῖς σταγόσι Πολυνείκης πίτνει.
ὃ δ᾽, ὡς κρατῶν δὴ καὶ νενικηκὼς μάχῃ,
ξίφος δικὼν ἐς γαῖαν ἐσκύλευέ νιν
τὸν νοῦν πρὸς αὑτὸν οὐκ ἔχων, ἐκεῖσε δέ.
ὃ καί νιν ἔσφηλ᾽: ἔτι γὰρ ἐμπνέων βραχύ,
1420 σῴζων σίδηρον ἐν λυγρῷ πεσήματι,
μόλις μέν, ἐξέτεινε δ᾽ εἰς ἧπαρ ξίφος.
Ἐτεοκλέους ὁ πρόσθε Πολυνείκης πεσών.
γαῖαν δ᾽ ὀδὰξ ἑλόντες ἀλλήλων πέλας
πίπτουσιν ἄμφω κοὐ διώρισαν κράτος.
Χορός
1425 φεῦ φεῦ, κακῶν σῶν, Οἰδίπου, σ᾽ ὅσον στένω:
τὰς σὰς δ᾽ ἀρὰς ἔοικεν ἐκπλῆσαι θεός.
Ἄγγελος
ἄκουε δή νυν καὶ τὰ πρὸς τούτοις κακά.
ἐπεὶ τέκνω πεσόντ᾽ ἐλειπέτην βίον,
ἐν τῷ
δε μήτηρ ἡ τάλαινα προσπίτνει
1430 σὺν παρθένῳ τε καὶ προθυμίᾳ ποδός.
τετρωμένους δ᾽ ἰδοῦσα καιρίους σφαγὰς
ᾤμωξεν: ὦ τέκν᾽, ὑστέρα βοηδρόμος
πάρειμι. προσπίτνουσα δ᾽ ἐν μέρει τέκνα
ἔκλαι᾽, ἐθρήνει, τὸν πολὺν μαστῶν πόνον
1435 στένουσ᾽, ἀδελφή θ᾽ ἡ παρασπίζουσ᾽ ὁμοῦ:
ὦ γηροβοσκὼ μητρός, ὦ γάμους ἐμοὺς
προδόντ᾽ ἀδελφὼ φιλτάτω. στέρνων δ᾽ ἄπο
φύσημ᾽ ἀνεὶς δύσθνητον Ἐτεοκλῆς ἄναξ
ἤκουσε μητρός, κἀπιθεὶς ὑγρὰν χέρα
1440 φωνὴν μὲν οὐκ ἀφῆκεν, ὀμμάτων δ᾽ ἄπο
προσεῖπε δακρύοις, ὥστε σημῆναι φίλα.
ὃ δ᾽ ἦν ἔτ᾽ ἔμπνους, πρὸς κασιγνήτην δ᾽ ἰδὼν
γραῖάν τε μητέρ᾽ εἶπε Πολυνείκης τάδε:
Ἀπωλόμεσθα, μῆτερ: οἰκτίρω δὲ σὲ
1445 καὶ τήνδ᾽ ἀδελφὴν καὶ κασίγνητον νεκρόν.
φίλος γὰρ ἐχθρὸς ἐγένετ᾽, ἀλλ᾽ ὅμως φίλος.
θάψον δέ μ᾽, ὦ τεκοῦσα, καὶ σύ, σύγγονε,
ἐν γῇ πατρῴᾳ, καὶ πόλιν θυμουμένην
παρηγορεῖτον, ὡς τοσόνδε γοῦν τύχω
1450 χθονὸς πατρῴας, κεἰ δόμους ἀπώλεσα.
ξυνάρμοσον δὲ βλέφαρά μου τῇ σῇ χερί,
μῆτερ — τίθησι δ᾽ αὐτὸς ὀμμάτων ἔπι —
καὶ χαίρετ᾽: ἤδη γάρ με περιβάλλει σκότος.
ἄμφω δ᾽ ἅμ᾽ ἐξέπνευσαν ἄθλιον βίον.
1455 μήτηρ δ᾽, ὅπως ἐσεῖδε τήνδε συμφοράν,
ὑπερπαθήσασ᾽, ἥρπασ᾽ ἐκ νεκρῶν ξίφος
κἄπραξε δεινά: διὰ μέσου γὰρ αὐχένος
ὠθεῖ σίδηρον, ἐν δὲ τοῖσι φιλτάτοις
θανοῦσα κεῖται περιβαλοῦσ᾽ ἀμφοῖν χέρας.
1460
ἀνῇξε δ᾽ ὀρθὸς λαὸς εἰς ἔριν λόγων,