Latin Verse Satire

by Miller, Paul Allen

  quis expedivit psittaco suum ‘chaere’

  picamque docuit nostra verba conari?

  magister artis ingenique largitor 10

  venter, negatas artifex sequi voces.

  quod si dolosi spes refulserit nummi,

  corvos poetas et poetridas picas

  cantare credas Pegaseium nectar.

  Satura 1

  O curas hominum! o quantum est in rebus inane!

  ‘quis leget haec?’ min tu istud ais? nemo hercule. ‘nemo?’

  vel duo vel nemo. ‘turpe et miserabile.’ quare?

  ne mihi Polydamas et Troiades Labeonem

  praetulerint? nugae. non, si quid turbida Roma 5

  elevet, accedas examenve inprobum in illa

  castiges trutina nec te quaesiveris extra.

  nam Romae quis non—a, si fas dicere—sed fas

  tum, cum ad canitiem et nostrum istud vivere triste

  aspexi, ac nucibus facimus quaecumque relictis, 10

  cum sapimus patruos. tunc tunc—ignoscite (nolo,

  quid faciam?) sed sum petulanti splene—cachinno.

  scribimus inclusi, numeros ille, hic pede liber,

  grande aliquid quod pulmo animae praelargus anhelet.

  scilicet haec populo pexusque togaque recenti 15

  et natalicia tandem cum sardonyche albus

  sede leges celsa, liquido cum plasmate guttur

  mobile conlueris, patranti fractus ocello.

  tunc neque more probo videas nec voce serena

  ingentis trepidare Titos, cum carmina lumbum 20

  intrant et tremulo scalpuntur ubi intima versu.

  tun, vetule, auriculis alienis colligis escas,

  articulis quibus et dicas cute perditus ‘ohe’?

  ‘quo didicisse, nisi hoc fermentum et quae semel intus

  innata est rupto iecore exierit caprificus?’ 25

  en pallor seniumque! o mores, usque adeone

  scire tuum nihil est nisi te scire hoc sciat alter?

  ‘at pulchrum est digito monstrari et dicier “hic est.”

  ten cirratorum centum dictata fuisse

  pro nihilo pendes?’ ecce inter pocula quaerunt 30

  Romulidae saturi quid dia poemata narrent.

  hic aliquis, cui circum umeros hyacinthina laena est,

  rancidulum quiddam balba de nare locutus

  Phyllidas, Hypsipylas, vatum et plorabile siquid,

  eliquat ac tenero subplantat verba palato. 35

  adsensere viri: nunc non cinis ille poetae

  felix? non levior cippus nunc inprimit ossa?

  laudant convivae: nunc non e manibus illis,

  nunc non e tumulo fortunataque favilla

  nascentur violae? ‘rides’ ait ‘et nimis uncis 40

  naribus indulges. an erit qui velle recuset

  os populi meruisse et cedro digna locutus

  linquere nec scombros metuentia carmina nec tus?’

  quisquis es, o modo quem ex adverso dicere feci,

  non ego cum scribo, si forte quid aptius exit, 45

  quando haec rara avis est, si quid tamen aptius exit,

  laudari metuam; neque enim mihi cornea fibra est.

  sed recti finemque extremumque esse recuso

  ‘euge’ tuum et ‘belle.’ nam ‘belle’ hoc excute totum:

  quid non intus habet? non hic est Ilias Atti 50

  ebria veratro? non siqua elegidia crudi

  dictarunt proceres? non quidquid denique lectis

  scribitur in citreis? calidum scis ponere sumen,

  scis comitem horridulum trita donare lacerna,

  et ‘verum’ inquis ‘amo, verum mihi dicite de me.’ 55

  qui pote? vis dicam? nugaris, cum tibi, calve,

  pinguis aqualiculus propenso sesquipede extet.

  o Iane, a tergo quem nulla ciconia pinsit

  nec manus auriculas imitari mobilis albas

  nec linguae quantum sitiat canis Apula tantae. 60

  vos, o patricius sanguis, quos vivere fas est

  occipiti caeco, posticae occurrite sannae.

  ‘quis populi sermo est? quis enim nisi carmina molli

  nunc demum numero fluere, ut per leve severos

  effundat iunctura unguis? scit tendere versum 65

  non secus ac si oculo rubricam derigat uno.

  sive opus in mores, in luxum, in prandia regum

  dicere, res grandes nostro dat Musa poetae.’

  ecce modo heroas sensus adferre docemus

  nugari solitos Graece, nec ponere lucum 70

  artifices nec rus saturum laudare, ubi corbes

  et focus et porci et fumosa Palilia feno,

  unde Remus sulcoque terens dentalia, Quinti,

  cum trepida ante boves dictatorem induit uxor

  et tua aratra domum lictor tulit—euge poeta! 75

  est nunc Brisaei quem venosus liber Acci,

  sunt quos Pacuviusque et verrucosa moretur

  Antiopa aerumnis cor luctificabile fulta?

  hos pueris monitus patres infundere lippos

  cum videas, quaerisne unde haec sartago loquendi 80

  venerit in linguas, unde istud dedecus in quo

  trossulus exultat tibi per subsellia levis?

  nilne pudet capiti non posse pericula cano

  pellere quin tepidum hoc optes audire ‘decenter’?

  ‘fur es’ ait Pedio. Pedius quid? crimina rasis 85

  librat in antithetis, doctas posuisse figuras

  laudatur: ‘bellum hoc.’ hoc bellum? an, Romule, ceves?

  men moveat? quippe, et, cantet si naufragus, assem

  protulerim? cantas, cum fracta te in trabe pictum

  ex umero portes? verum nec nocte paratum 90

  plorabit qui me volet incurvasse querella.

  ‘sed numeris decor est et iunctura addita crudis.

  cludere sic versum didicit “Berecyntius Attis”

  et “qui caeruleum dirimebat Nerea delphin,”

  sic “costam longo subduximus Appennino.” 95

  “Arma virum”, nonne hoc spumosum et cortice pingui

  ut ramale vetus vegrandi subere coctum?’

  quidnam igitur tenerum et laxa cervice legendum?

  ‘torva Mimalloneis inplerunt cornua bombis,

  et raptum vitulo caput ablatura superbo 100

  Bassaris et lyncem Maenas flexura corymbis

  Euhion ingeminat, reparabilis adsonat echo.’

  haec fierent si testiculi vena ulla paterni

  viveret in nobis? summa delumbe saliva

  hoc natat in labris et in udo est Maenas et Attis 105

  nec pluteum caedit nec demorsos sapit unguis.

  ‘sed quid opus teneras mordaci radere vero

  auriculas? vide sis ne maiorum tibi forte

  limina frigescant: sonat hic de nare canina

  littera.’ per me equidem sint omnia protinus alba; 110

  nil moror. euge omnes, omnes bene, mirae eritis res.

  hoc iuvat? ‘hic’ inquis ‘veto quisquam faxit oletum.’

  pinge duos anguis: ‘pueri, sacer est locus, extra

  meiite.’ discedo. secuit Lucilius urbem,

  te Lupe, te Muci, et genuinum fregit in illis. 115

  omne vafer vitium ridenti Flaccus amico

  tangit et admissus circum praecordia ludit,

  callidus excusso populum suspendere naso.

  me muttire nefas? nec clam? nec cum scrobe? nusquam?

  hic tamen infodiam. vidi, vidi ipse, libelle: 120

  auriculas asini quis non habet? hoc ego opertum,

  hoc ridere meum, tam nil, nulla tibi vendo

  Iliade. audaci quicumque adflate Cratino

  iratum Eupolidem praegrandi cum sene palles,

  aspice et haec, si forte aliquid decoctius audis. 125

  inde vaporata lector mihi ferveat aure,

  non hic qui in crepidas Graiorum ludere gestit

  sordidus et lusco qui possit dicere ‘lusce,’

  sese aliquem credens Italo quod honor
e supinus

  fregerit heminas Arreti aedilis iniquas, 130

  nec qui abaco numeros et secto in pulvere metas

  scit risisse vafer, multum gaudere paratus

  si cynico barbam petulans nonaria vellat.

  his mane edictum, post prandia Callirhoen do.

  3

  Nempe haec adsidue. iam clarum mane fenestras

  intrat et angustas extendit lumine rimas.

  stertimus, indomitum quod despumare Falernum

  sufficiat, quinta dum linea tangitur umbra.

  ‘en quid agis? siccas insana canicula messes 5

  iam dudum coquit et patula pecus omne sub ulmo est’

  unus ait comitum. ‘verumne? itan? ocius adsit

  huc aliquis. nemon?’ turgescit vitrea bilis—

  ‘findor’—ut Arcadiae pecuaria rudere credas.

  iam liber et positis bicolor membrana capillis 10

  inque manus chartae nodosaque venit harundo.

  tum querimur crassus calamo quod pendeat umor.

  nigra sed infusa vanescit sepia lympha,

  dilutas querimur geminet quod fistula guttas.

  ‘o miser inque dies ultra miser, hucine rerum 15

  venimus? a, cur non potius teneroque columbo

  et similis regum pueris pappare minutum

  poscis et iratus mammae lallare recusas?’

  ‘an tali studeam calamo?’ ‘cui verba? quid istas

  succinis ambages? tibi luditur. effluis amens, 20

  contemnere. sonat vitium percussa, maligne

  respondet viridi non cocta fidelia limo.

  udum et molle lutum es, nunc nunc properandus et acri

  fingendus sine fine rota. sed rure paterno

  est tibi far modicum, purum et sine labe salinum 25

  (quid metuas?) cultrixque foci secura patella.

  hoc satis? an deceat pulmonem rumpere ventis

  stemmate quod Tusco ramum millesime ducis

  †censoremve tuum vel quod trabeate salutas?†

  ad populum phaleras! ego te intus et in cute novi. 30

  non pudet ad morem discincti vivere Nattae.

  sed stupet hic vitio et fibris increvit opimum

  pingue, caret culpa, nescit quid perdat, et alto

  demersus summa rursus non bullit in unda.

  ‘magne pater divum, saevos punire tyrannos 35

  haut alia ratione velis, cum dira libido

  moverit ingenium ferventi tincta veneno:

  virtutem videant intabescantque relicta.

  anne magis Siculi gemuerunt aera iuvenci

  et magis auratis pendens laquearibus ensis 40

  purpureas subter cervices terruit, “imus,

  imus praecipites” quam si sibi dicat et intus

  palleat infelix quod proxima nesciat uxor?

  ‘saepe oculos, memini, tangebam parvus olivo,

  grandia si nollem morituri verba Catonis 45

  discere non sano multum laudanda magistro,

  quae pater adductis sudans audiret amicis.

  iure; etenim id summum, quid dexter senio ferret,

  scire erat in voto, damnosa canicula quantum

  raderet, angustae collo non fallier orcae, 50

  neu quis callidior buxum torquere flagello.

  haut tibi inexpertum curvos deprendere mores

  quaeque docet sapiens bracatis inlita Medis

  porticus, insomnis quibus et detonsa iuventus

  invigilat siliquis et grandi pasta polenta; 55

  et tibi quae Samios diduxit littera ramos

  surgentem dextro monstravit limite callem.

  stertis adhuc laxumque caput conpage soluta

  oscitat hesternum dissutis undique malis.

  est aliquid quo tendis et in quod derigis arcum? 60

  an passim sequeris corvos testaque lutoque,

  securus quo pes ferat, atque ex tempore vivis?

  ‘elleborum frustra, cum iam cutis aegra tumebit,

  poscentis videas; venienti occurrite morbo,

  et quid opus Cratero magnos promittere montis? 65

  discite et, o miseri, causas cognoscite rerum:

  quid sumus et quidnam victuri gignimur, ordo

  quis datus, aut metae qua mollis flexus et unde,

  quis modus argento, quid fas optare, quid asper

  utile nummus habet, patriae carisque propinquis 70

  quantum elargiri deceat, quem te deus esse

  iussit et humana qua parte locatus es in re.

  disce nec invideas quod multa fidelia putet

  in locuplete penu, defensis pinguibus Umbris,

  et piper et pernae, Marsi monumenta clientis, 75

  maenaque quod prima nondum defecerit orca.

  ‘hic aliquis de gente hircosa centurionum

  dicat: “quod sapio satis est mihi. non ego curo

  esse quod Arcesilas aerumnosique Solones

  obstipo capite et figentes lumine terram, 80

  murmura cum secum et rabiosa silentia rodunt

  atque exporrecto trutinantur verba labello,

  aegroti veteris meditantes somnia, gigni

  de nihilo nihilum, in nihilum nil posse reverti.

  hoc est quod palles? cur quis non prandeat hoc est?” 85

  his populus ridet, multumque torosa iuventus

  ingeminat tremulos naso crispante cachinnos.

  “inspice, nescio quid trepidat mihi pectus et aegris

  faucibus exsuperat grauis halitus, inspice sodes”

  qui dicit medico, iussus requiescere, postquam 90

  tertia conpositas vidit nox currere venas,

  de maiore domo modice sitiente lagoena

  lenia loturo sibi Surrentina rogabit.

  “heus bone, tu palles.” “nihil est.” “videas tamen istuc,

  quidquid id est. surgit tacite tibi lutea pellis.” 95

  “at tu deterius palles; ne sis mihi tutor.

  iam pridem hunc sepeli; tu restas.” “perge, tacebo.”

  turgidus hic epulis atque albo ventre lavatur,

  gutture sulpureas lente exhalante mefites.

  sed tremor inter vina subit calidumque trientem 100

  excutit e manibus, dentes crepuere retecti,

  uncta cadunt laxis tunc pulmentaria labris.

  hinc tuba, candelae, tandemque beatulus alto

  conpositus lecto crassisque lutatus amomis

  in portam rigidas calces extendit. at illum 105

  hesterni capite induto subiere Quirites.’

  ‘tange, miser, venas et pone in pectore dextram;

  nil calet hic. summosque pedes attinge manusque;

  non frigent.’ ‘visa est si forte pecunia, siue

  candida vicini subrisit molle puella, 110

  cor tibi rite salit? positum est algente catino

  durum holus et populi cribro decussa farina:

  temptemus fauces; tenero latet ulcus in ore

  putre quod haut deceat plebeia radere beta.

  alges, cum excussit membris timor albus aristas; 115

  nunc face supposita fervescit sanguis et ira

  scintillant oculi, dicisque facisque quod ipse

  non sani esse hominis non sanus iuret Orestes.’

  4

  ‘Rem populi tractas? (barbatum haec crede magistrum

  dicere, sorbitio tollit quem dira cicutae)

  ‘quo fretus? dic hoc, magni pupille Pericli.

  scilicet ingenium et rerum prudentia velox

  ante pilos venit, dicenda tacendave calles. 5

  ergo ubi commota fervet plebecula bile,

  fert animus calidae fecisse silentia turbae

  maiestate manus. quid deinde loquere? “Quirites,

  hoc puta non iustum est, illud male, rectius illud.”

  scis etenim iustum gemina suspendere lance 10

  ancipitis librae, rectum discernis ubi inter

  curva subit vel cum fallit pede regula varo,

  et potis es nigrum vitio praefigere theta.

  quin tu igitur summa nequiqu
am pelle decorus

  ante diem blando caudam iactare popello 15

  desinis, Anticyras melior sorbere meracas?

  quae tibi summa boni est? uncta vixisse patella

  semper et adsiduo curata cuticula sole?

  expecta, haut aliud respondeat haec anus. i nunc,

  “Dinomaches ego sum” suffla, “sum candidus.” esto, 20

  dum ne deterius sapiat pannucia Baucis,

  cum bene discincto cantaverit ocima vernae.

  ‘ut nemo in sese temptat descendere, nemo,

  sed praecedenti spectatur mantica tergo!

  quaesieris “nostin Vettidi praedia?” “cuius?” 25

  “dives arat Curibus quantum non miluus errat.”

  “hunc ais, hunc dis iratis genioque sinistro,

  qui, quandoque iugum pertusa ad compita figit,

  seriolae veterem metuens deradere limum

  ingemit ‘hoc bene sit’ tunicatum cum sale mordens 30

  cepe et farratam pueris plaudentibus ollam

  pannosam faecem morientis sorbet aceti?”

  at si unctus cesses et figas in cute solem,

  est prope te ignotus cubito qui tangat et acre

  despuat: “hi mores! penemque arcanaque lumbi 35

  runcantem populo marcentis pandere vulvas.

  tum, cum maxillis balanatum gausape pectas,

  inguinibus quare detonsus gurgulio extat?

  quinque palaestritae licet haec plantaria vellant

  elixasque nates labefactent forcipe adunca, 40

  non tamen ista filix ullo mansuescit aratro.”

  ‘caedimus inque vicem praebemus crura sagittis.

  vivitur hoc pacto, sic novimus. ilia subter

  caecum vulnus habes, sed lato balteus auro

  praetegit. ut mavis, da verba et decipe nervos, 45

  si potes.’ ‘egregium cum me vicinia dicat,

  non credam?’ ‘viso si palles, inprobe, nummo,

  si facis in penem quidquid tibi venit, amarum

  si puteal multa cautus vibice flagellas,

  nequiquam populo bibulas donaveris aures. 50

  respue quod non es; tollat sua munera cerdo.

  tecum habita: noris quam sit tibi curta supellex.’

  JUVENAL

  1

  Semper ego auditor tantum? numquamne reponam

  vexatus totiens rauci Theseide Cordi?

  inpune ergo mihi recitaverit ille togatas,

  hic elegos? inpune diem consumpserit ingens

  Telephus aut summi plena iam margine libri 5

  scriptus et in tergo necdum finitus Orestes?

  nota magis nulli domus est sua quam mihi lucus

  Martis et Aeoliis vicinum rupibus antrum

  Vulcani; quid agant venti, quas torqueat umbras