Book Read Free

Pilgrimage: An Image of Mediaeval Religion

Page 49

by Jonathan Sumption


  DHGE. Dictionnaire d’histoire et de géographic ecclesiastiques, ed. A. Baudrillart et al., 17 vols., Paris, 1912– (in progress).

  DTC. Dictionnaire de théologie catholique, ed. A. Vacant, et al., 15 vols., Paris, 1903–67.

  EETS. Early English Text Society.

  EHR. English historical review.

  ES. España sagrada, ed. H. Florez et al., 51 vols., Madrid, 1754–1879.

  Fonti. Fonti per la storia d’Italia.

  GC. Gallia Christiana, 16 vols., Paris, 715–1865.

  G. Itin. P. Geyer, Itinera Hierosolymitana saeculi iv–viii, CSEL., xxxix, Vienna, 1898.

  IS (1). Italia sacra, ed. F. Ughelli, 1st. ed., 9 vols., Rome, 1644–62.

  IS (2). Italia sacra, 2nd. ed., 10 vols., Venice, 717–21.

  L. Peregr. J. C. M. Laurent, Peregrinatores medii aevi quattuor, Leipzig, 1864.

  MAH. Mélanges d’archéologie et d’histoire de l’École Francaise de Rome.

  MC. Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, ed. J. D. Mansi et al., 55 vols., Florence and elsewhere, 1759–1962.

  MD. Thes. E. Martène and U. Durant, Thesaurus novus anecdotorum, 5 vols., Paris, 1717.

  MD. Vet. Script. E. Martène and U. Durant, Veterum scriptorum et monumentorum amplissima collectio, 6 vols., Paris, 1724–9.

  MGH. Auct. Antiq. Monumenta Germaniae historica. Auctores antiquissimi.

  MGH. Constit. — Constitutiones imperatorum et regum.

  MGH. Epp. — Epistolae.

  MGH. Epp. Sel. — Epistolae selectae in usum scholarum.

  MGH. Leges. — Leges.

  MGH Libelli. — Libelli de lite imperatorum et pontificum, saeculis xi et xii conscripta.

  MGH. Merov. — Scriptores rerum merovingicarum.

  MGH. Poet. — Poetae latinae medii aevi.

  MGH. Rer. Germ. — Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum.

  MGH. SS. — Scriptores.

  MR. Itin. H. Michelant and G. Raynaud, Itinéraires à Jérusalem et descriptions de la Terre Sainte redigés en francais aux xie, xiie, et xiiie siècles, SOL., iii, Geneva, 1882.

  PG. J-P. Migne, Patrologia graeca, 161 vols., Paris, 1857–66.

  PL. J-P. Migne, Patrologia latina, 221 vols., Paris, 1844–64.

  PPTS. Palestine Pilgrims Text Society.

  RHC. Arm. Recueil des historiens des croisades. Documents Arméniens, 2 vols., Paris, 1869–1906.

  RHC. Occ. — Historiens occidentaux, 5 vols., Paris, 1845–95.

  RHF. Recueil des historiens des Gaules et de la France, ed. M. Bouquet, et al., 24 vols., Paris, 1738–1904.

  RISS (1). Rerum Italicarum scriptores, ed. L. A. Muratori, 25 vols., Milan, 1723–51.

  RISS (2). Rerum Italicarum scriptores, nuova edizione, Citta di Castello, Bologna, etc., 1900–(in progress).

  RM. Pilg. R. Röhricht and H. Meisner, Deutsche Pilgerreisen nach dem heiligen Lände, Berlin, 1880.

  ROL. Revue de l’orient latin, 12 vols., Paris, 1893–1911.

  RS. Rolls series. Chronicles and memorials of Great Britain and Ireland during the middle ages, published under the direction of the Master of the Rolls.

  SATF. Société des Anciens Textes Francais.

  SHF. Société de l’histoire de France.

  SOL. Société de l’orient latin. Série géographique, 5 vols., Geneva, 1879–89.

  TM. Itin. T. Tobler and A. Molinier, Itinera Hierosolymitana et descriptiones Terrae Sanctae bellis sacris anteriora, SOL., i–ii, Geneva, 1879–85.

  VZ. R. Valentini and G. Zucchetti, Codice topografico della citta di Roma, Fonti, 4 vols., Rome, 1940–53.

  BIBLIOGRAPHY

  This is not a complete bibliography of mediaeval religion, but a guide to the sources used in this book. Other works will be found in the annual bibliographies produced by the Revue d’Histoire Ecclesiastique, and in the following specialized bibliographies:

  BEAUNIER, and BESSE, J. M. Recueil historique des archevêchés, évêchés, abbayes, et prieurés de France, Archives de la France Monastique, vols. I, IV, VII, X, XII, XIV, XV, XVII, XIX, XXXVI, XXXVII, XLV, n.e., 12 vols., Namur, 1905–41.

  Bibliotheca Hagiographica Latina. Brussels, 1898–9.

  COTTINEAU, L. H. Répertoire topo-bibliographique des abbayes et prieurés, 2nd. ed., 2 vols., Mâcon, 1935–7.

  JAFFÉ, P. and WATTENBACH, W. Regesta Pontificum Romanorum, 2 vols., 2nd. ed., Leipzig, 1885–8.

  KOHLER, C. Rerum et personarum quae in Actis Sanctorum Bollandianis obviae at orientem latinum spectant index analyticus, ROL., v (1897), pp. 460–561.

  LECLERCQ, H. ‘Pèlerinage à Rome’, DACL., vol. xiv, cols. 40–65.

  LECLERCQ, H. ‘Pèlerinages aux Lieux Saints’, DACL., vol. xiv, cols. 65–176.

  RIANT, P. ‘Inventaire sommaire des manuscrits rélatifs à l’histoire et á la géographie de l’orient’, AOL., ii (1884), pp. 131–204.

  RÖHRICHT, R. (1). Bibliotheca Geographica Palaestinae, Berlin, 1890.

  RÖHRICHT, R. (2). Die Deutschen im heiligen Lände, Innsbruck, 1894.

  RÖHRICHT, R. (3). Deutsche Pilgerreisen nach dem heiligen Lände, Gotha, 1889.

  I. ORIGINAL SOURCES

  ADAM, abbot of Eynsham. Magna Vita S. Hugonis, ed. D. L. Douie and H. Farmer, 2 vols., London, 1961–2.

  ADAM OF USK. Chronicon, ed. E. M. Thompson, 2nd. ed., London, 1904.

  ADAMNAN, abbot of Iona. De Locis Sanctis, G, Itin., pp. 221–97.

  ADÉMAR DE CHABANNES. Chronique, ed. J. Chavanon, Paris, 1897.

  AFFAGART, GREFFIN. Rélation de Terre Sainte (1533–1534), ed. J. Chavanon, Paris, 1902.

  AIMOIN. Vita S. Abbonis, PL. cxxxix. 375–414.

  ALBERIC OF ROSATE. Dictionarium Iuris tarn civilis quam canonici, Venice, 1611.

  ALBERT OF AIX. Historia Hierosolymitana, RHC. Occ., iv. 265–713.

  ALEXANDER III, pope. Epistolae et privilegia, PL. cc.

  ALFONSO IX, king of Castile. Las siete partidas de las leyes del sabio don Alonso el nono, ed. G. Lopez de Touar, 9 parts, Madrid, 1610–11.

  ALFONSO X, king of Castile. Cantigas de S. Maria, ed. Mqs. de Valmar, 2 vols., Madrid, 1889.

  AMORT, E. De origine, progressu, valore, ac fructu indulgentiarum, 2 vols., Augsburg, 1735.

  Anecdota Gielemans: Anecdota ex codicis hagiographicis Johannis Gielemans, Bruxelles, 1895.

  Anglo-Saxon Chronicle, ed. D. Whitelock, D. C. Douglas, and S. I. Tucker, London, 1961.

  Annales Altahenses Maiores. ed. W. Giesebrecht and L. B. Oefele, MGH. Rer. Germ., Hannover, 1891.

  Annales Marbacenses. ed. H. Bloch, MGH. Rer. Germ., Hannover, 1908.

  Annales Regni Francorum. ed. G. H. Pertz and F. Kurze, MGH. Rer. Germ., Hannover, 1895.

  ANTENORIS. Vita S. Silvini, episcopi Alciaci, Aa. Ss. Feb., vol. iii, pp. 29–32.

  ANTONINUS OF PLACENTIA. Itinerarium, G. Itin., pp. 159–218.

  AQUINAS, THOMAS, St. Opera Omnia, 15 vols., Rome, 1882–1930.

  Archives de Bruges: Inventaire des archives de la ville de Bruges, Section première: Inventaire des chartes, ed. L. Gilliodts-Van Severen, 9 vols., Bruges, 1871–85.

  ARNOLD OF LUBECK. Chronica Slavorum, ed. I. M. Lappenberg, MGH. Rer. Germ., Hannover, 1868.

  ARNOLD, T. (ed.). Memorials of St. Edmund’s Abbey, 3 vols., RS., London, 1890–6.

  AUGUSTINE OF HIPPO, St. De Civitate Dei, ed. E. Hoffman, CSEL. xl. 2 vols., Vienna, 1899–1900.

  AUGUSTINE OF HIPPO, St. De cura pro mortuis gerenda, ed. J. Zycha, CSEL. xli, Vienna, 1900.

  AUGUSTINE OF HIPPO, St. Epistolae, ed. A. Goldbacher, CSEL. xxxiv, xliv, xlvii, lvii, 4 vols., Vienna, 1895–1923.

  AUGUSTINE OF HIPPO, St. Sermones, PL. xxxviii–xxxix.

  BALUZE, S. (ed.). Vitae paparum Avinionensium, n.e., ed. G. Mollat, 4 vols., Paris, 1916–28.

  BARACK, K. A. (ed.). ‘Hans Böhm und die Wallfahrt nach Nicklashausen im Jahre 1476’, Archiv des historischen Vereines von Unterfranken und Aschaffenburg, xiv (3) (1858), pp. 1–108.

  BARAUT, C. (ed.). ‘Textos n
omilectics i devots del Libre Vermeil de Montserrat’, Analecta Sacra Tarraconensia, xxviii (1955), pp. 25–44.

  BARTOLUS, FRANCIS, friar of Assisi. Tractatus de indulgentia S. Mariae de Portiuncula, ed. P. Sabatier, Collection d’études et de documents sur l’histoire religieuse et littéraire du moyen age, iii, Paris, 1900.

  BEAUMANOIR, PHILIPPE DE REMI, SIRE DE. Coutumes de Beauvaisis, ed. A. Salmon, 2 vols., Paris, 1899–1900.

  Becket Materials: Materials for the history of Thomas Becket, archbishop of Canterbury, 7 vols., RS., London, 1875–85.

  BEDE. Ecclesiastical history of the English people, ed. B. Colgrave and R. A. B. Mynors, Oxford, 1969.

  BEDE. De Locis Sanctis, G. Itin., pp. 301–24.

  BEDE. Vita S. Cuthberti, ed. B. Colgrave, Two lives of St. Cuthbert, Cambridge, 1940.

  BELLORINI, T. and HOADE, E. (ed.). Visit to the Holy Places of Egypt, Sinai, Palestine, and Syria, in 1384, by Frescobaldi, Gucci, and Sigoli, Publications of the Studium Biblicum Franciscanum, no. 6, Jerusalem, 1948.

  ‘BENEDICT’ (i.e. ROGER OF HOWDEN). Gesta regis Henrici Secundi, ed. W. Stubbs, 2 vols., RS., London, 1867.

  BENEDICT, canon of St. Peter’s, Rome. Liber Politicus, in Liber Censuum, ed. cit., vol. ii, pp. 139–77.

  BENEDICT OF PETERBOROUGH. Miracula S. Thomae Cantuariensis, Becket Materials, vol. ii, pp. 21–281.

  BENINCASA. Vita S. Rayneri Pisani, As. Ss. June, vol. iii, pp. 423–66.

  BERNARD. Itinerarium Bernardi monachi Fraud, TM. Itin., vol. i, pp. 307–20.

  BERNARD OF CLAIRVAUX, St. Epistolae, PL. clxxxii.

  BERTHOLD OF REGENSBURG. Predigten, ed. F. Pfeiffer, 2 vols., Vienna, 1862–1880.

  BERTRANDON DE LA BROQUIÈRE. Voyage d’outremer, ed. C. Schefer, Recueil de voyages et de documents pour servir à l’histoire de la géographie, xii, Paris, 1892.

  Bibliotheca Cluniacensis. ed. M. Marrier, Paris, 1614.

  BIELER, L. (ed.). The Irish penitentials, Scriptores Latini Hiberniae, v, Dublin, 1963.

  Black Book of the Admiralty, ed. T. Twiss, 4 vols., RS., London, 1871–6.

  BONDURAND, M. (ed.). ‘Détresse de l’abbaye de St.-Gilles pendant le schisme d’occident (1417)’, BHP. (1899), pp. 435–45.

  BONIFACE VIII, pope. Régistres, ed. A. Thomas, G. Digard, M. Faucon, et al., BEFAR., 2nd. series, vol. iv, 4 vols., Paris, 1884–1939.

  BONIFACE and LULLUS. Briefe, ed. M. Tangl, MGH. Epp. Sel. i, Berlin, 1916.

  Book of Margery Kempe. ed. S. B. Meech and H. B. Allen, EETS., O.S., vol. 212, Oxford, 1940.

  BRASCA, SANTO. Viaggio in Terra Santa, 1480, ed. A. L. Momigliano Lepschy, Milan, 1966.

  BREWYN, WILLIAM. A XVth. century guide-book to the principal churches of Rome, ed. C. E. Woodruff, London, 1933.

  BREYDENBACH, BERNARD VON. Reiseinstruction, RM. Pilg., pp. 120–45.

  BREYDENBACH, BERNARD VON. Sanctarum peregrinationum in Montem Syon, ad venerandum Christi Sepulchrum in Jerusalem, et in Montem Sinai, Mainz, 1486.

  BRIDGET OF SWEDEN, St. Revelationes, ed. C. Durant, Antwerp, 1611.

  BRYGG, THOMAS. Itinerarium in Terram Sanctam domini Thomae de Swynburne, ed. P. Riant, AOL., ii (1884), pp. 378–88 (documents).

  BUCCIO DI RANALLO. Cronaca Aquilana rimata, ed. V. de Bartholomaeis, Fonti, Rome, 1907.

  Bull. Diph: Bullarium, diplomatum, et privilegium sanctorum Romanorum pontificum, ed. S. Franco and H. Dalmezzo, 23 vols., Turin, 1857–72.

  Bull. Vat.: Collectio bullarum sacrosanctae basilicae Vaticanae, 3 vols., Rome, 1747–52.

  BURCHARD OF MOUNT SION. Descriptio Terrae Sanctae, L. Peregr., pp. 3–100.

  BURTON, THOMAS. Chronica monasterii de Melsa, ed. E. A. Bond, 3 vols., RS., London, 1866–8.

  CAESARIUS OF HEISTERBACH. Dialogus miraculorum, ed. J. Strange, 2 vols., Cologne, 1851.

  CAPGRAVE, JOHN. Ye Solace of pilgrimes. A description of Rome, circa A.D. 1450, ed. C. A. Mills and H. M. Bannister, London, 1911.

  Capitula de miraculis et translationibus S. Cuthberti. in Symeon of Durham, Opera Omnia, ed. cit.

  Capitularia Regum Francorum. ed. A. Boretius and V. Krause, MGH. Leges, sect, ii, 2 vols., Hanover, 1881–97.

  CAPODILISTA, GABRIELE. Itinerario in Terra Santa, in Brasca, op. cit., pp. 159–237.

  Carmen de translatione S. Bartholomaei. ed. B. Sepp, Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde, xxii (1896), pp. 571–5.

  Cartulaires du châpitre de l’église metropolitaine Sainte-Marie l’Auch. ed. C. Lacave la Plagne Barris, Archives Historiques de la Gascogne, ser. ii, fascs. iii–iv, Paris, 1899.

  Cartulaire de l’eglise abbatiale Notre-Dame de Boulogne-sur-Mer, 1067–1567. ed. D. Haignéré, Memoires de la Soc. Académique de Boulogne-sur-Mer, xiii (1882–6), pp. 89–360.

  Cartulaire du prieuré de La Charité-sur-Loire. ed. R. de Lespinasse, Nevers, 1887.

  Cartulaire de l’abbaye de Conques en Rouergue. ed. G. Desjardins, Paris, 1879.

  Cartulaire de l’abbaye cardinale de la Trinite de Vendôme. ed. C. Metais, 5 vols., Paris, 1893–1900.

  CASOLA, PIETRO. Canon Pietro Casola’s pilgrimage to Jerusalem in the year 1494, tr. M. M. Newett, Manchester, 1907.

  CHARLIER, GILLES. Oratio in concilio Basileensi de corrigendis peccatis publicis, in H. Canisius and J. Basnage, Thesaurus monumentorum ecclesiasticorum et historicorum, vol. iv, Antwerp, 1725, pp. 566–627.

  Chartes de Cluny: Recueil des chartes de l’abbaye de Cluny, ed. A. Bernard and A. Bruel, 6 vols., Paris, 1876–1903.

  Chartes de Namur: Inventaire des chartes des comtes de Namur, ed. C. Piot, Brussels, 1890.

  Chartulary of Bridlington priory, ed. W. T. Lancaster, Leeds, 1912.

  CHAUCER, GEOFFREY. The Canterbury Tales, in Complete Works, ed. W. W. Skeat, vol. iv, Oxford, 1894.

  CHICHELE, HENRY, archbishop of Canterbury. The Register of Henry Chichele, archbishop of Canterbury, 1414–43, ed. E. F. Jacob, Canterbury and York Society, xlv, 4 vols., Oxford, 1937–47.

  Chronicon abbatiae de Evesham ad annum 1418. ed. W. D. Macray, RS., London, 1863.

  Chronica monasterii Casinensis. MGH. SS. vii. 551–844.

  CLAES VAN DUSEN. Waerachtighe Beschrijvinge der steden ende Plaetsen geleghen op den Wegh van Venetien na den H. Lande ende Jerusalem, in Conrady (ed.), Rheinische Pilgerschriften, pp. 182–301.

  CLEMENT VI, pope. Lettres closes, patentes, et curiales se rapportant à la France, ed. E. Déprez, BEFAR., 3rd. series, vol. iii, 3 vols., Paris, 1901–61.

  CLEMENT VI, pope. Lettres closes, patentes, et curiales interessant les pays autres que la France, ed. E. Déprez and G. Mollat, BEFAR., Paris, 1960–1.

  CONRADY, L. (ed.). Vier rheinische Palaestina-Pilgerschriften des xiv, xv, und xvi Jahrhunderts, Wiesbaden, 1882.

  Coutumes du Namur et Coutume de Philippeville. ed. J. Grandgagnage, 2 vols., Brussels, 1869–70.

  Coutumes du pays de Liège, ed. J. J. Raikem and M. L. Polain, vols. i–ii, Brussels, 1870–3.

  DANIEL, Russian abbot. Vie et pèlerinage, in Khitrowo (ed.), Itinèraires Russes, pp. 1–83.

  DELISLE, L. (ed.). ‘Enquête sur la fortune des établissements de l’ordre de S. Benoit en 1388’, Notices et extraits des manuscrits de la Bibliothèque Nationale, xxxix (1909), pp. 359–408.

  Detectio corporis S. Areopagiticae Dionysii circiter anno 1050. in Félibien, op. cit. (MW), pièces justificatives, pp. 165–72.

  DIETRICH OF NIEM. De Scismate, ed. G. Erler, Leipzig, 1890.

  DU CANGE, C. Glossarium mediae et infimae latinitatis, 10 vols., Niort, 1883–7.

  DUGDALE, W. Monasticon Anglicanum, 6 vols. in 8, London, 1817–30.

  DUPLÈS-AGIER, H. (ed.). Chroniques de Saint-Martial de Limoges, SHF., Paris, 1874.

  EADMER, monk of Canterbury. De Sanctorum veneratione et obsecratione, ed. A. Wilmart, Revue des Sciences Religieuses, xv (1935), pp. 184–219, 354–79.

  EADMER, monk of Canterbury. Vita S. Anselmi, archiepiscopi Cantuariensis, ed. R. W. Southern, London, 1962.

  EHINGEN,
GEORGE VON. Reisen nach der Ritterschaft, ed. F. Pfeiffer, BLVS. i, Stuttgart, 1842.

  EINHARD. Translatio et Miracula S. Marcelini et Petri, MGH. SS. xv. 238–64.

  EINHARD. Vita Karoli Magni Imperatoris, ed. L. Halphen, Paris, 1938.

  Epistolae quatuor de cultu S. Martini apud Turonenses extr. sec. xii, An. Boll., iii (1884), pp. 216–57.

  ERASMUS, DESIDERIUS. Peregrinatio religionis ergo, in Opera Omnia, ed J. Clericus, vol. i, Leyden, 1703, cols. 774–87.

  ERNOUL. Chronique d’Ernoul et de Bernard le Tresorier, ed. L. de Mas Latrie, SHF., Paris, 1871.

  ETHERIA. Peregrinatio ad Loca Sancta, G. Itin., pp. 35–101.

  ÉTIENNE DE BOURBON. Anecdotes historiques, légendes, et apologues, ed. A. Lecoy de la Marche, SHF., Paris, 1879.

  EUSEBIUS OF CAESAREA. Historia Ecclesiastica (Kirchengeschichte), ed. T. Mommsen, Die Griechischen Christlichen Schriftsteller der ersten drei Jahrhunderte, Eusebius Werke, vol. ii, Leipzig, 1903–9.

  Examination of Master William Thorpe, priest, of heresy, in A. W. Pollard (ed.), Fifteenth century prose and verse, London, 1903, pp. 97–174.

  FABER, FELIX. Evagatorium in Terrae Sanctae, Arabiae, et Egypti Peregrinationem, ed. C. D. Hassler, BLVS., ii–iv, Stuttgart, 1843–9.

  FAILLON, E. M. (ed.). Monuments inédits sur l’apostolat de Sainte Marie Madeleine en Provence, 2 vols, Paris, 1848.

  FARSIT, HUGHES. De Miraculis S. Mariae in urbe Suessionensis, PL. clxxix. 1777–1800.

  FONTANINI, J. (ed.). Codex constitutionum quas summi pontifices ediderunt in solemni canonisatione sanctorum, Rome, 1729.

  FORÉVILLE, R. (ed.). Un procés de canonisation à l’aube du xiiie siècle (1201–2). Le Livre de Saint Gilbert de Sempringham, Paris, 1943.

  FORGEAIS, A. Collection de plombs historiées trouvés dans la Seine, 5 vols., Paris, 1863.

  FREDERICQ, P. Codex documentorum sacratissimarum indulgentiarum Neerlandi-carum (1300–1600), Rijks Geschiedkundige Publicatiën, Kleine Serie, xxi, ‘S-Gravenhage, 1922.

  FRESCOBALDI, LIONARDO DI NICCOLO. Viaggio in Egitto e in Terra Santa, in Bellorini and. Hoade, op. cit. (OS), pp. 29–90.

  FRETELLUS, archdeacon of Antioch. De situ urbis Jerusalem et de locis sanctis intra ipsam urhem sive circumjacentibus, in C. M. de Vogué, Les églises de la Terre Sainte, Paris, 1860, pp. 412–33.

 

‹ Prev