Niorstigningar Saga

by Dario Bullitta

  Texts 141

  aunnor add. føtt B 140 þat umb aunnor] om. D 141 ante er add. þad D 142 a cleþi] om. D

  143 mioþmenni] enni ⟨…⟩ midiu D 144 voro] var D 145 orþ þess] om. D 146 riten] ritaþ D

  147 Rex regum et Dominus dominantium] Kongur konga og Drottin drottna D 148 biartare]

  foramen in cod. B 149 leidde] hafde D 150 eptir ser] om. D 151 Hann leide eptir ser] om. B

  152 her] einglaher D 153 mikinn] ovigr B hinn megtugasta D 154 oc] om. D 155 aller þeir] riddara B 156 er] oc B 157 riþo] hofþo B 158 hestom] hestar B 159 hvito] hvita B 160 voro]

  om. B D 161 cleddir] om. B skríddir D 162 silki] sniavi B 163 hvito] hvitari B 164 mioc]

  sem sól D em. secundum Vuglata angelum stantem in sole Ap. 11:17 165 oc voro lioser mioc]

  om. B 166 ricsti] riki B D 167 þa] om. B 168 til] at B om. D 169 Iorsalaborgar] Ierusalem B

  170 męlti] foramen in cod. B post męlti add. sva B 171 gørr] reist D 172 post verþi add. af D

  173 scaþa] corr. bana B post scaþa add. giỏr D 174 Hann] Oc B kongurinn D ante kongurinn add. Sídann D 175 þa] om. B þar D 176 post øngul add. sinn D 177 þann] sa B ante þann add. í D post þann add. er hann atte D 178 er] enn B 179 hurvenn] hvarsi B hvervetna var hvassare D 180 var] er leynisc í B 181 agni] agino B 182 oc eigi sia mate i ęzlino þvi] om. B

  183 i gilldrona] corr. i gilldrono, i gilldro B 184 sva] om. B 185 var agni oc eigi sia matte i ęzlino þvi er i gilldrona var lagit oc sva vaþinn] om. D 186 gat] verþi B var D 187 gat hann] om. B

  188 folget] folginn B post folget add. í med Guds krapte D 189 svat] at D 190 eigi] einginn D

  191 of] om. B D 192 mate] megi B 193 post sia add. nema kongrinn einn Allsvaldande Gud D

  194 Þa] Eftir þad D 195 dyrlingom] einglum D 196 at] emendavi oc 197 post viþ add. þangad D

  198 sina] hans D

  XXI.1

  Nu scal þar til mals1 taca er ec2 hvarf3 aþr4 fra at þa5 er6 þeir7 Satan8 røddoz viþ9

  at10 þeir heyra11 er englar helgir12 colluþo13 sva hátt14 at dynia15 þotti umb16 allt

  Ps.

  oc męlto17 sva.18 Tollite portas principes 19 vestras 20 et elevamini porte eternales

  24 (23):7

  et introibit Rex Glorie.21 22 Þa męlto23 helvitis buar24 viþ25 Satan. Far a braut nu26

  or27 sætum varom28. Ef þu matt29 þa30 berstu31 nu hart32 viþ33 Dyrðar

  Konong⸌enn⸍.34 Ecki villdom35 ver viþ hann eiga.36 Þeir37 raco38 þa39 braut40

  høfði⟨n⟩gia sinn41 or helvite.42 Þa43 er Satan44 com ut45 þa46 sa hann47 48

  engla⟨liþ⟩49 mikit50 vera51 comet52 til helvitis enn Guþ eigi.53 ⟨Hann for þa54

  eigi⟩55 til fundar viþ ða56 oc57 58 sneide59 hann þar60 hia.61 Þa62 bra63 hann64 ser65

  i drecalike oc gørdiz þa66 sva mikill at hann þottesc67 liggia mundo68 umb69

  heimenn allan utan.70 71 Hann72 sa þau73 tiþende74 ⟨er75 gørdoz⟩ at Iorsolom at

  Iesus Christus76 var þa77 i andlati78 oc79 for80 ⟨hann⟩81 þangat82 þegar83 oc84 æt-

  laþi85 at86 slita87 ondina þegar88 fra honom.89 Enn90 er hann com þar91 oc92 93

  hugþez94 95 gløpa96 mundo97 hann98 oc hafa99 meþ ser100 þa beit101 øngullinn102

  goddomens103 hann104 enn105 crossmarkit fell a hann ovann oc varþ hann106 þa107

  sva veiddr se⟨m⟩ fiscr a øngle eþa mus under treketti108 109 eþa sem110 melracki

  i gilldro111 112 eptir þvi sem fyrer var spat.113 Þa114 for til115 Dominus Noster116 oc

  batt hann117 enn118 qvade119 til120 engla121 sina122 at varþveita hann.123 Enn124 nu

  tek125 ec126 þar127 til mals128 at129 segia130 þat131 hvat132 þeir hava133 til tekit134 135

  i136 helvite137 siþan er Satan for ut.138 Rikesdioflar139 i helvite140 męlto viþ

  142 Niðrstigningar saga

  ⟨smiþio⟩kappa141 142 sina. Teket er143 greyper144 oc145 byrgget146 nu147 hliþen148

  ꜵll149 oc føret150 fyrer151 iarngrinðr152 oc153 iarnbranda154 oc verezc155 hart156 157

  oc standit158 viþ vel159 at er160 verþet161 eigi upptekner162 eþa þat163 verþi af yðr

  tekit164 er er165 hafet a halldet166 her til.167 168

  1 mals] om. B 2 ec] ver B 3 hvarf] hvurfom B 4 aþr] aþan B D 5 þa] þar D 6 at þa er]

  om. B 7 þeir] þeira B 8 Satan] Sathans B 9 røddoz viþ] viþręþo B 10 at] þá D 11 heyra]

  heyrdo B 12 helgir] Guþs D 13 post colluþo add. miỏg D 14 hátt] om. B 15 dynia] scialfa B D post dynia add. oc skiálfa D 16 umb] om. B undir D 17 post męlto add. Guds einglar D

  18 sva] om. B 19 principes] incipit C princeps D 20 vestras] venit post venit add. þad þíder so take þeir upp hlidin hỏfdinginn kemr oc þar mun inn ganga Kóngr Dírdarinar D 21 post glorie

  add. Þetta vers þydiz sva ꜳ vara tungu. Takit þier hlid hofdíngiar ydrir ok hefit upp hlid eirlig ok

  man inn ganga Konungr Dyrdar C 22 et elevamini porte eternales et introibit Rex Glorie] om. D

  23 męlto] mælte D 24 buar] bỏrn D 25 viþ] oc D 26 nu] þu B C 27 far a braut nu or]

  fỏrum nú í burtu af D 28 varom] iter. sup. l. ⸌or⸍, post varom add. fyrst oc sỏgdu vid Satan D

  29 ef þu matt] om. C 30 þa] oc B C om. D 31 berstu] berst C 32 hart] om. D 33 viþ] a mot B

  34 Dyrðar Konong ⸌enn⸍] Konong Dyrðarinnar C post Dyrðarinnar add. ok C Kóngr Dírdarinnar D

  35 villdom] villdi B vilium D 36 post eiga add. sỏdgu þeir. Hann svarar aungvu. Þá flicktust þeir ad hỏnum D 37 Þeir] om. B oc D 38 raco] rezk B 39 þa] om. D 40 braut] om. B C

  burt D 41 høfði⟨n⟩gia sinn] Sathan B hann D post hann add. edr dróu í D 42 or helvite] om. B

  43 Þa] Enn C Oc D 44 Satan] hann D 45 post ut add. úr Helvíti D 46 þa] oc B 47 hann] om. B

  48 Þa er Satan com ut þa sa hann] om. B 49 engla⟨liþ⟩] cum angelis suis T engligaflocka B

  englaflocka D ante engliga add. mot sa B post engla⟨liþ⟩ add. hit mesta C 50 mikit] hit mesta C

  mikin D 51 vera] om. B D 52 comet] coma B D 53 post eigi add. sialfan D 54 ⟨þa⟩] om. D

  55 ⟨eigi⟩] ecke D 56 post ða add. einglana D 57 ⟨Hann for þa eigi⟩ til fundar viþ ða oc] om. B

  58 oc] helldr C D 59 sneide] snere D 60 þar] þeim B þvert D 61 hia] í burt D post í burt add.

  frá þeim oc kallade hátt D 62 þa] oc B D 63 bra] brást D 64 hann] om. B D 65 ser] om. D

  66 gørdiz þa] hugdiz at vera C giỏrdist hann D 67 þottesc] hugþisc B om. C 68 mundo] megia D

  69 umb] um D 70 umb heimen allan utan] i hring um all helviti C 71 Þa bra hann ser … / …

  heimen allan utan cf. Ap. 12:9 72 ante hann add. Þá D 73 þau] þa D 74 tiþende] atburde D

  75 post er add. þa B 76 Christus] om. D 77 þa] om. C 78 andlati] liflati C post andlati add.

  sinu a krossenum helga D 79 oc] þa D 80 for] flo B 81 ⟨hann⟩] post hann add. matti C

  Satan D 82 post þangat add. til B 83 þegar] om. D 84 post oc add. þótte hỏnum nu allt vel á horfast D 85 ætlaþi] villdi B hugdiz C 86 at] om. B C 87 slita] slęgia B post slita add.

  mundu C 88 þegar] om. B C D 89 honom] Iesu C 90 post enn add. þa B C 91 þar] om. C

  92 com þar oc] om. B 93 Enn er hann com þar oc] Þá kom svo fyrer hỏnum ad hann D

  94 hugþez] villdi B þóttist D 95 er hann com þar oc hugþez] om. B 96 gløpa] foramen in cod.

  B gleipt D 97 mundo] om. B D 98 hann] foramen in cod. B Iesum C hana post hana add. i kvid illsku sinnar D 99 post hafa add. C 100 ser] om. B post ser add. enn D 101 post beit add.

  hann B 102 øngullinn] aungul B 103 goddomens] guddómsins D 104 hann] hans B Satan D

  105 enn] oc D 106 hann] Satan D 107 þa] om. C 108 eþa mus under treketti] om. B

  109 treketti] fellu post fellu add. enn þad vard D 110 sem] om. B C 111 eþa sem melrakki i gilldro] om. D 112 Hann sa þau tiþende … / … melrakki i gilldro cf. Aug . Sermo 265D ( MiAg,

  662/8-19). 113 spat] sagt
D 114 þa] ad þessu næst D 115 til] om. B D 116 Dominus Noster]

  Drottin B post Drottin add. til helvítis D Var Drottin C 117 hann] þar post þar add. óvin alls mannkyns fiandan D 118 enn] oc D 119 qvade] bauþ B 120 til] om. D 121 engla] englom B

  122 sina] om. B 123 post hann add. rubricam Her seghir hvern vidbunat dioflarnir hofdu C

  Texts 143

  124 Enn] om. C D 125 tek] skal B om. D 126 ec] er D 127 tek ec þar] er fra þvi C 128 til mals] om. C 129 ec þar til mals at] om. B 130 segia] taka D 131 þat] om. C D 132 þat hvat]

  foramen in cod. B fra atburþom B 133 hava] hofduz C 134 til tekit] om. C 135 þeir hava til tekit] þeim er nęstir voro B 136 i] at C 137 þeir hava til tekit i helvite] ad helvitís búar tóku

  til i helvíte ad D 138 siþan er Satan for ut] om. B post ut add. úr helvíte sem fyrre sagde þa er einglarner komu þar ad D 139 rikedioflar] rikisþursar B 140 i helvite] om. B 141 kappa] foramen in cod. B 142 ⟨smiþio⟩kappa] smidiur oc kappa D 143 Teket er] foramen in cod. B Taki þer B C 144 greyper] grimir B om. C 145 Teket er greyper oc] Hina greipusti D 146 brygget]

  foramen in cod. B 147 nu] om. D 148 hliþen] hliþ B 149 post ꜵll add. ramliga B 150 føret]

  setit C D 151 oc føret fyrer] meþ B 152 iarngrinðr] iarnhurþom B 153 post oc add. latiþ B

  154 iarnbranda] foramen in cod. B slagbranda B post slagbranda add. viþ om. D 155 veresc]

  veret C 156 hart] foramen in cod. B 157 oc verezc hart] om. D 158 standit] stande þier D

  159 post vel add. oc fast D 160 er] þer C þeir D 161 er verþet] þær sieu D 162 upptekner]

  uppgorvir B uppnæmar D 163 þat] liþ B 164 eþa þat verþi af yðr tekit] om. D 165 er] þer C

  166 halldet] athallda C 167 er er hafet a haldet] om. B D 168 her til] om. B C D

  XXI.2

  Ps.

  Guþs helgir1 er þeir2 heyrþo3 þetta4 þa5 męlto6 þeir sva7 viþ8 9 ðær illar vættir.10

  24(23):7

  11 Tollite portas 12 at 13 Dyrþar Konongr` enn´ megi 14 her 15 inn ganga.16 Þa toc David konongr oc spamaþr17 18 viþ Guþs menn hatt19 at męla. Þat var20 þa21 er

  ec lifða22 oc ⟨vasc⟩23 callaþr konongr i Austrvexrike24 at ec spaða25 yðr26 þetta.27

  Confitemini 28 Domino 29

  Ps.

  ⟨ misericordie eius⟩30 et inuocate nomen 31 eius et 32 mi-

  107(106):

  rabilia 33 eius 34 ⟨ filiis hominum⟩35 que fecit 36 quia contriuit portas ereas 37 et 15–17

  uectes ferreos confregit.38 Suscepit eos de via iniquitatis eorum.39 Þa męlti

  Ysaias spamaþr.40 Veiztu at41 ec spa⟨ða⟩42 sva43 fyrer.44 Þa er ec vasc45 a iorþo46

  47

  Is. 26:19

  at dauþir 48 [54r] mundo upprisa. Enn 49 fagna þeir 50 er 51 i grofom væri.52

  54r

  Dauþi53 [oc helviti] myndi sigre tyna.54

  1 post helgir add. menn C add. einglar D 2 er þeir] om. B 3 post heyrþo add. hial B 4 þetta]

  þeira B post þetta add. mælt D 5 þa] oc B 6 męlto] kỏll⟨udu⟩ D 7 sva] om. D 8 viþ] om.

  C á D 9 þeir sva viþ] om. B 10 ðær illar vættir] fiandr B diỏflana D post diỏflana add. oc sỏgdu D 11 viþ ðær illar vættir] om. C 12 Tollite portas] Lucit upp hliþom B Latit upp hlidin C D 13 ante at add. þvi D 14 megi] mun D 15 her] om. C D 16 post ganga add. um þau D

  17 spamaþr] spamenn D 18 oc spamaþr] om. B 19 viþ Guþs menn hatt] om. D 20 þat var]

  om. C D 21 post þa add. sagdi hann C 22 er ec lifða] er ec var lifs C 23 ⟨vasc⟩] varc B

  var C D 24 Austrvexrike] corr. Austrkexrike, Skede D post Skede add. so D 25 spaða]

  sagda C 26 yðr] om. C 27 yðr þetta] oc mælte D 28 Confitemini] Confiteantur B Játe þier D 29 Domino] Drottinn D 30 ⟨misericordie eius⟩] conieci misericordie eius T miscunnar D 31 et inuocate nomen] om. B C D 32 eius et] om. D 33 mirabilia] undarlega hlute D

  34 eius] om. D 35 ⟨filiis hominum⟩] conieci filiis hominum T vid sonu mannanna D 36 que fecit] om. B C hann giỏrer D 37 quia contriuit portas ereas] þviad hann braut hlid sterkleg D 38 et uectes ferreos confregit] om. B oc lamde lok⟨u⟩r járnlegar D 39 Suscepit eos de via iniquitatis eorum post eorum add. Þersi vers þydaz sva a vára tungu. Iati þer Drottni ok miskunn hans þviat hann

  gerdi dasamliga luti sonum manna þviat hann ⟨braut hlid⟩ eirlig ok lamdi lokur iarnligar C hann tók

  144 Niðrstigningar saga

  af gnótt illsku þeirra D 40 spamaþr] propheta B spámann D 41 at] hvad D 42 spa⟨ða⟩] sagþa B

  C D 43 sva] om. D 44 fyrer] om. C D 45 vasc] var C D 46 post iorþo add. fyrre D 47 vasc a iorþo] lifþda B 48 post dauþir add. menn D 49 Enn] Oc C 50 þeir] þeim C 51 er] sem C

  52 væri] lęgi B C D 53 ante dauþi add. Enn D 54 Dauþi oc helviti myndi sigre tyna] cf. 1 Cor.

  15:55

  XXI.3Ps. 24 (23):7Ps. 24 (23):8Ps. 24 (23):8–10Ps. 102 (101):21–2

  Guþs helgir1 er þeir heyrþo orþ ⟨þetta⟩2 Y[saias3 spamanz]4 cølluþo5 acafliga6 a

  helviti⟨s⟩ folk.7 Latet8 er9 upp nu10 [hliþen]11 enn12 ella13 verþi14 þer15 ofrike

  borner.16 Þa hafa17 þeir i annat sinn18 heyrþa19 rødd20 sva21 micla22 at scialfa23

  þotte helvite24 allt.25 Tollite portas principes 26 vestras.27 Hofuðdioflar28 er29 Ps. 24

  þeir30 heyrþo tysvar31 utan32 callað33 at upp scyldi luca34 ⟨hliþen⟩35 þa36 brugþoz37 (23):7

  þeir38 viþ ocunner39 oc svoroþo.40 Quis est iste Rex Glorie 41 Dominus fortis et Ps. 24

  potens Dominus potens in prelio.42 43 Þa44 męlti45 David.46 Ec kenni orþ þau47 er (23):8

  þar ero48 męlt49 af þvi at50 ec spaða þetta51 af52 Helgom Anda.53 Nu54 mun55 ec56 Ps. 24

  segia57 yþr58 59 Dominus 60 fortis 61 et 62 potens 63 Dominus 64 potens 65 66 in prelio.67 (23):8–10

  Ipse est 68 Rex Glorie 69 quia 70 prospexit 71 de excelso 72 sancto suo 73 Dominus 74 de Ps. 102

  celo 75 in terram 76 aspexit ut audiret gemitus compeditorum ut solueret filios (101):21–2

  interemptorum. Lioter oc saurger77 latet78 upp hliþen79 at Rex Glorie80 of81

  comesc82 hingat.83

  1 Guþs helgir] Heilager einglar Guds D 2 þetta] þessi B D 3 Ysaias] om. B Esaiæ D 4 spamanz]

  om. B C add. þa D 5 post cølluþo add. þeir þess D 6 acafliga] ákaflegar D 7 folk] bua B

  8 Latet] Lukiþ B C 9 er] om. B C D 10 nu] om. B C D 11 hliþen] hurþom B 12 enn] om. B C D

  13 ella] ellegar D 14 verþi] munoþ B D 15 þer] er B 16 borner] þola B kenna D 17 hafa]

  om. C 18 hafa þeir i annat sinn] om. D 19 heyrþa] heyrt B heyrdu C D post heyrdu add. helvítis búarner D 20 rødd] call B 21 sva] om. D 22 micla] ogorligt B post micla add. oc so hvella D

  23 scialfa] lypta B 24 helvite] helvitis B om. D 25 allt] om. B post allt add. er svo sagde D

  26 principes] princeps D 27 vestras] om. B venit D post venit add. Nú þá D 28 hofuðdioflar]

  hofþíngiar helvitis B C stórdiỏflar D 29 er] om. B 30 þeir] om. B D 31 tysvar] om. D 32 utan]

  om. B C D 33 callað] kvatt C 34 at upp scyldi luca ⟨hliþen⟩] om. B D 35 ⟨hliþen⟩] conieci portas T 36 þa] oc B om. D 37 brugþoz] biuggust D 38 þeir] om. B 39 ocunner] ócunnom B i virkinu D 40 svoroþo] spurþo B C mæltu D 41 Quis est iste Rex Glorie] Hverr er sia Konongr Dyrþar B D post Glorie add. Hverr er þersi Koungr Dyrdar. Þa svaradu englarnar C 42 Dominus fortis et potens Dominus potens in prelio] om. B D 43 post prelio add. Þersi ord þydaz sva.

  Drottinn styrkr ok mattugur Drottinn mattugur i orostu C 44 Þa] om. B 45 męlti] svarade D

  46 post David add. konungr C D 47 þau] þesse D 48 ero] voru C D 49 męlt] foramen in cod. B 50 af þvi at] oc þvi D 51 ec spaða þetta] om. B D 52 af] om. D 53 Helgom Anda]

  om. D 54 Nu] om. D 55 mun] man C 56 ec] corr. oc Drottinn C 57 segia] kynna B sigra C

  58 yþr] foramen in cod. B om. D 59 oc segia yþr] om. C 60 Dominus] Drottinn C D post Drottinn add. er D 61 fortis] styrkr C D 62 et] oc C 63 poten
s] mattugr C D 64 Dominus]

  oc C 65 potens] auflugr C 66 Dominus potens] om. D 67 in prelio] i orostu C D 68 Ipse est]

  om. B Hann er C 69 Rex Glorie] om. B D Konungr Dyrdar C 70 quia] þat C 71 prospexit]

  hann leit C 72 de excelso] af hæd C 73 sancto suo] sini heilagri C 74 Dominus] om. C 75 de

  Texts 145

  celo] af himni C 76 in terram] in terras B a iordina C desinit C 77 saurger] greypir B 78 latet]

  lykit B 79 hliþen] durom B 80 Rex Glorie] Konongr Dyrþar B C 81 of] om. B 82 comesc]

  gangi B 83 Ut audiret gemitus compeditorum ut solveret filios interemptorum. Lioter oc saurger

  latet upp hliþen at Rex Glorie of comesc hingat] om. D

  XXII.1

  Þa 1 er2 David hafði3 þetta4 męlt5 þa com Konongr Dyrþar6 at7 helvitis virki.8

  Hann9 braut þegar10 borg11 helvitis oc gørþi12 a hliþ miket. Hann hevir vitraz13 i

  manz14 asiono meþ liose miclo15 svat16 myrcr helvites17 hafa þa horfit.18 Hverr19

  goðr20 maþr hevir21 þa22 losnat23 24 or þvi25 bandi26 sem bundinn var.27 Sva mi-

  cell28 craptr29 oc gnýr30 hevir at gørzc31 viþ þat er sva sciot32 reð33 ⟨hann⟩34 um35

  brotet36 helvites37 38 at dioflar39 aller40 toco at falma41 oc at scialva.42 Oc þa þegar

  brat eptir43 er þeir sa Christum44 þar ganganda45 Guð þeira46 þa47 hafa þeir til

  kagat48 þangat49 aller50 oc męlto þetta.51 Yfer hevir þu nu oss stigit allhart hevir

  þu nu til raþit52 oc53 til sótt at hneyckia54 oss.55 56 Se þar57 undr ⟨oc⟩58 endime.59

  ⟨Hann⟩ syndisc lagr oc litell60 oc i þrels like61 veginn62 a crossi63 oc niþr-

  gravinn.64 Enn65 nu er⟨t⟩ þu66 her comenn67 leysir bundna oc68 leysir hotvetna.

  Slict ett sama allar69 helvites70 fylor71 toco sva umb at męla.72 73 Hvaþan er⟨t⟩ þu

  Ihesus74 maþr75 sva styrcr76 oc sva77 rikr maþr78 oc sva79 lióss80 oc sva synða-

  lauss. Sa heimr iarþlegr81 er under oss hevir lengi82 veret scattgilldr.83 Hevir84

  oss slican dauþascatt fyrr alldrege85 goldet. Ofraþarmaþr86 er sia er sva hugfullr

  er at87 fer88 iver qvalar varar at hann89 hrøþisc90 eigi oc91 gripr92 menn93 or bon-

  dom.94 95 Muna96 þat nu at sa97 Iesus98 mune99 her nu100 vera101 comenn er Satan